Надежда Троян

Надежда Викторовна Троян (белар. Надзея Віктараўна Траян; 24 қазан 1921 ж. – 7 қыркүйек 2011 ж.) — кеңестік беларусь барлаушысы, партизан бөлімшесінде медбике болған. Ол Вильгельм Кубеге қастандық жасаудағы рөлімен танымал, сол қауіпті тапсырманы іске асырғандары үшін ол және оның әріптестері 1943 жылы 29 қазанда Кеңес Одағының Батыры атағын алды.

Ерте өмірі

Надежда Троян 1921 жылы 24 қазанда қазіргі Беларуссияның Витебск губерниясының құрамындағы Дрисса ауылында жұмысшы белорус отбасында дүниеге келген. Оның отбасы Кеңес Одағының әртүрлі бөліктерінде, соның ішінде Шешенстан мен Сібірге жиі көшіп қонып жүрген. Мектептің он сыныбын жақсы көрсеткішпен бітіргеннен кейін ол Мәскеу медициналық институтына оқуға түседі, бірақ отбасы Минск қаласына көшкен соң Минск медициналық институтына ауысады.

Екінші дүниежүзілік соғыс

1941 жылы Германия Кеңес Одағына басып кіргеннен кейін неміс әскері Троянның туған қаласын тез бақылауға алды және ол Вермахт казармаларын тазалауға мәжбүр болды. Кейінірек ол асханашы қызметіне тағайындалды және бірнеше әскери тұтқындармен бірге жұмыс істеді. Ол өз ауласынан оккупацияға қарсы брошюраны тауып, бірнеше көшірмесін таратты, бірақ оның отбасы Смолевичиге көшкеннен кейін, ол өзі жұмыс істеген ауруханадағы медбике әріптесі Нюра Косаревская партизандар тобына көмектескенін біліп, қарсылық қозғалысына көбірек араласты. Ақырында Троян Косаревскаяның сеніміне ие болды, және ол неміс тілін жақсы білетіндіктен аудармашы болып партизандық бөлімшеге көмектесті. Ол Вермахт сарбаздарына бағытталған неміс тілінде жазылған парақшаларды шығара бастады, содан кейін оларды неміс әскерлеріне сатылатын азық-түлік контейнерлерінің түбіне жасырды және неміс офицері оны Минскіге апарған сайын Минск қарсыласуына қару-жарақ пен керек-жарақтарды контрабандалық жолмен тасып жүрді. Кейінірек 1942 жылдың жазында немістер оған күдікпен қарай бастады, сондықтан оны болжамды партизандардың жаппай атуын бақылауға мәжбүр етті. Осыдан кейін ол Смолевичиден қашып, «Дядя Коля» партизан бөлімінде медбике болып жұмыс істей бастады. Содан кейін ол пойыздарды рельстен шығарып, неміс техникасын жойып, кеңес тұтқындарының қашып кетуіне көмектесетін 5-ші бөлімшеге тағайындалды.

1943 жылдың көктемінде троянға қауіпті тапсырма берілді — СС-тің жоғары шенді мүшесі және фашистік оккупацияланған Белоруссияның генерал-комиссары Вильгельм Кубеге қастандық жасау үшін біреуді табу міндеті жүктелді. Ақырында Троян Елена Мазаник есімді жас әйелді табады, ол Кубенің үйінде қызметші болып жұмыс істейтін және басқа партизан Валентина Щуцкойдың сіңілісі болатын. Мазаник алғашында Троянға сенуге қатты қорқады, бірақ Мазаниктің әпкесі бомбаны беретін кісінің Мария Осипова екенін растағаннан кейін, Мазаник жеңілдеп, жоспарға келіседі. Мазаник бомбаны орналастырады, өлтіру жоспарланғандай іске асады; 1943 жылы 29 қазанда Троянмен қоса, команданың үш мүшесіне де Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Троян соғыстың соңына дейін қарсылық шараларына қатысуды жалғастырды.

Кейінгі өмірі

Соғыс аяқталғаннан кейін Троян 1947 жылы Мәскеудегі медициналық институтты бітіріп, хирург мамандығын иеленеді. Ол 1962 жылы кандидаттық диссертациясын қорғағаннан кейін медицина ғылымдарының кандидаты атанды, одан кейін КСРО Денсаулық сақтау орталық ғылыми-зерттеу институтында Денсаулық сақтау министрлігінде жұмыс істеді, соңында бағдарламаның директоры болды. Оның ұлы Алексей жүрек-қан тамырлары хирургы болды. Надежда Викторовна Троян 2011 жылы 7 қыркүйекте 89 жасында Мәскеуде қайтыс болды.