Нипигон
(Nipigon, Lake), Канаданың Онтарио провинциясындағы көл, көлдің солтүстігінде Жоғарғы көл және солтүстік-шығысында Тандер-Бей қаласы бар[1].Ұзындығы 110 км, ені 80км-ге жуық, ауданы: 4840 км². 320 м биіктікте жатыр, тереңдігі 165 м. Оның үндіше атауы «терең, таза су» деген мағына береді. Көлде көптеген орманды аралдар бар, жағалауы толған зауыттар. Көлден Нипигон өзені ағады, ол Жоғары көлге құяды.
Нипигон Көл Ұлы Көлдердiң Ұлы Көлдерi жүйесіне жатады, олардың iшiнен аттас өзен (өзен ) Нипигон шығады - Жоғарғы Көл Жоғарғы Көлге солтүстiк ойшаң тандер (онтарио ) тандер қалалар шығысқа таман орналасқан[2].
Көл жағалалары өте аз қонысталған, жағалау сызығы күштi кескiнделген, көлде 500-ге жуық арал бар. Су жинағыштың аумағы - карибқа бұғылардың мекендеуiнің ортасы. Геологиялық көл үлкен Агассис (Көл ) Агассис мұз дәуiрi қарсаңындағы көлiнiң хауызының қалдықтары болып есептелінеді.
Тарихы өңдеу
Аталуы Оджибве халқында үздiксiз суды бiлдiретiн Animi-bee-gong-нiң сөзiнен құрастырылды. Көл қабақ бүгiн орналастыратын Оджибвелер кридiң бұрынғы мекендеушi халықтардың бұл орындарынан XVIIIғ. ығыстырды. Еуропалықтармен бiрiншi көл тiркеулi 1667 жылдың 29 мамырында болды. 1684 жылы көл жағасына солтүстiк-шығыстарда бiрiншi форт - Fort La Tourette құрастырылды. Содан соң, Гудзон шығанағының серiктестiгiнiң аралығында күндестiктiң нәтижесiнде және көлдер серiктестiкпен солтүстiк-батыс жағаға бiрнеше саудалық факторлар пайда болды, бiрақ олар сол сияқты iрi елдi мекендерге айналып кетпедi. Көл, олардан ептеген тұрғынмен, қозғаусыз дерлiк табиғатпен, демалыс және күштердiң қалпына келтiруi үшiн тамаша ағыл-тегiл балық қорларымен тамаша. Әуесқойлық балықшылықтағы мамандандыру - көксерке, көл бахтағы, көл сигi, солтүстiк шортаны бойынша қалыптасқан.
Нипигон көлі Онтариода көлемі бойынша төртiншi, ептеген коммерциялық балықшылықты қолдайды, көршi көлде қағаз өнеркәсiбiмен жергiлiктi целлюлоздар қолданылады. Огоктер өзеннiң 1940 суларында Нипигон кезiнен бастап оның табиғи сыйымдылығын Олбани өзенiнiң хауызыдан көлге асыра лақтырған Нипигонды өзенде СЭС электр энергиясының 266 мың киловаттына үшке iстеп шығаруға мүмкiндiк беретiнiн деңгейге жеткізілген[3].