Нілді кеніші , 1847 ж. ашылған. Жаңа кеніштің ашылуына байланысты оның Нілді аты Успен болып өзгереді. Кеніш 1964 ж. жабылып, орнына Успен кеңшары орнады. Нілді (Успен) кенішіндегі 1905 жылғы халықтық революция толқынына дейінгі 58 жыл ішінде қазақ жұмысшыларының есейіп ер жетуі, саяси сауатының оянуы калыптасқан. Соның нәтижесінде 1905 ж. Успен (Нілді) жұмысшыларының ереуілі бодды. Ол кезде кеніште 334 жұмысшы (оның 269-ы қазақ) еңбек етті. Онда қазақ жұмысшыларымен қатар Орал зауыттарынан келген Н. П. Топорин, С. С. Невзоров, М. А. Жилин, И. Г. Низовитин сияқты орыс жұмысшылары да еңбек етті. Топорин Нижний Тагиль зауытында «Орал жұмысшылар одағы» басқармасының мүшесі болды. Олар Успен кеніші жұмысшыларының арасында саяси үгіт жүргізді. Қазақ жұмысшыларымен бірге «Орыс-қырғыз (қазақ) одағын» құрды. «Одақ» 6 желтоқсанда жұмысшылардың жиналысында 6 тармақтан тұратын петиция қабылдап, оны 7 желтоқсанда кеніш басшыларына тапсырады. Тілектері орындалмаған соң жұмысшылар ереуілге шығады. 10 желтоқсанда ереуіл басшылары кеніш дүкенін ашып, ондағы заттарды жұмысшыларға таратып береді. Ә. Байшағыров, Ы. Қаспақбаев сияқты қазақ жұмысшылары орыс жұмысшыларымен бірге ереуілді тоқтатпау жөнінде үгіт жүргізеді. Ереуіл 12 желтоқсанда тоқтайды. Успен (Нілді) кеніші жұмысшыларының ереуілі 1905 жылғы орыс революциясы кезінде, Қазақстандағы бірінші саяси ереуіл болды. Оны Қазақстан Әлі Байшағыров басқарды.[1]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5