Оман билеушілерінің тізімі
Ислам заманында қазіргі Оман аумағында зайырлы немесе рухани билеушілер басқаратын бірнеше мемлекеттер болды.
| Оман сұлтаны араб.: سلطان عمان | |
 Оман сұлтанының байрағы | |
| Басшылық етеді | |
|---|---|
| Басқару түрі |
Ұлы Мәртебелі Оман Сұлтаны |
| Ресми резиденциясы |
Әл-Алам сарайы |
| Кандидатура ұсынылады |
мұрагерлікпен |
| Өкілеттігінің мерзімі |
шексіз |
| Лауазым пайда болды |
751 жылы (имамдық) |
| Лауазымдағы алғашқы қызметші |
Әл-Жуланда ибн Масұт (имамдық) |
Әл-Жуланда әулеті өңдеу
Исламды қабылдап[1], Оман наменгері атанған жергілікті билеуші әл-Жуландадан тараған. Оның құрамына[2]:
- әл-Жуланда ибн әл-Мұстатир (шам. 600—630)
- Жапар ибн Жуланда, (шам. 630—651), әл-Жуланда ибн әл-Мұстатирдің ұлы
- I Абба ибн әл-Мұстатир, (шам. 630—640) әл-Жуланда ибн әл-Мұстатирдің бауыры
- II Аббад(651/652 — 659)
- Сүлеймен (659—697), II Аббадтың ұлы
Халифаттың наменгерлері өңдеу
697-750 жылдар аралығында аумақты халифат тағайындаған наменгерлер басқарды. Алайда, Әл-Жуланда ибн әл-Мустатирдің ұрпақтары олардың билігіне қарсы шығуға тырысқан.
Сайланған имам әл-Жуланда ибн Масұт әл-Әзди тәуелсіздікке небәрі үш жылға қол жеткізе алды.
Бірақ ол өлтіріліп, Аббаси халифтері 8 жыл бойы Оман аумағын бақылауында ұстады.
Сайланған имамдар өңдеу
Қазіргі Оманның орталық бөлігінде (астанасы Назуа) басқарды.
| Аты[3] | В. В. Ерлихманның мерзімдеуі | В. В. Сычевтың мерзімдеуі | Regnal chronologies мерзімдеуі |
|---|---|---|---|
| Мұса ибн Әбу Жапар әл-Асқари | 791 | 791 | |
| Мұхаммед ибн Әбу Аффан әл-Әзди (Мұхаммед ибн Аффан әл-Йазди) | 791 — 792 | 761 — 799 | 791 — 792 |
| әл-Уәрис ибн Қааб әл-Харуси (Уәрис ибн Қаб) | 792 — 804 | 801 — 807 | 792 — 804 |
| Хасан ибн Абдаллаһ әл-Фаджи | 807 — 823 | 807 — 824 | 807 — 823 |
| Әбд әл-Мәлік ибн Хамит әл-Әзди | 824 — 840 | 824 — 840 | 824 — 840 |
| әл-Мұқанна ибн Жапар әл-Фаджи (Мұқанна ибн Жапар) | 842 — 851 | 840 — 851 | 842 — 851 |
| ас-Сәліт ибн Мәлік әл-Әзди (Сәліт ибн Мәлік) | 851 — 887 | 851 — 886 | 851 — 887 |
| Рашид ибн ан-Насыр (Рашид ибн Насыр) | 887 — 890 | 886 — 890 | 887 — 890 |
| әл-Аззан ибн Тамим әл-Харуси (Аззан ибн Тамим) | 890 — 893 | 890 — 897 | 890 — 893 |
| Мұхаммед ибн әл-Хасан әл-Әзди (Мұхаммед ибн Хасан) | бірінші рет 897—898 | бірінші рет 897—898 | бірінші рет 897—898 |
| Аззан ибн Қызыр әл-Мәліки әл-Йахмади (Аззан ибн Қызыр) | 898 — 899 | 898 — 899 | 898 — 899 |
| Абдаллаһ ибн Мұхаммед әл-Хаддани | 899 — 900 | 899 — 900 | 899 — 900 |
| ас-Сәліт ибн әл-Қасым (Сәліт ибн Қасым) | 900 | 900 | 900 |
| Мұхаммед ибн әл-Хасан әл-Әзди | қайтадан 900 | қайтадан 900 | қайтадан 900 |
| әл-Хасан ибн Сейіт аш-Шахтани (Хасан ибн Сейіт) | 900 — 905 | 900 — 904 | 900 — 905 |
| әл-Хабари ибн Масырап әл-Хаддани (Хабари ибн Матырап) | 905 — 912 | 904 — 912 | 905 — 912 |
| Омар ибн Мұхаммад ибн Масырап (Омар ибн Мұхаммад ибн Матырап) | 912 — 931 | 912 — ? | 912 — 931 |
| Мұхаммед ибн Йазид әл-Кинди | 932 — 933 | ? | 932 — 933 |
| әл-Хәкім ибн әл-Молла әл-Бахари (Молла әл-Бехари) | 933 — 935 | ? | 933 — 935 |
| Әбд әл-Қасым Сейіт ибн Абдаллаһ (Сейіт ибн Абдаллаһ) | 936 — 939 | ? — 939 | 936 — 939 |
| Рашид ибн әл-Уәлид | 939 — 943 | ? | 939 — 943 |
| Әбу Мұхаммад Рызбан ибн Жапар | 951 — 973 | не указан | 951 — 973 |
| Уард ибн Зийад | 973 | 973 |
973 жылы аумақты 1050 жылға дейін билеген Буиттер жаулап алды.
| Аты[4] | В. В. Ерлихманның мерзімдеуі | В. В. Сычевтың мерзімдеуі | Regnal chronologies мерзімдеуі |
|---|---|---|---|
| Халил ибн Шадзан | көрсетілмеген | 1009 — ? | көрсетілмеген |
| Рашид ибн Сейіт | 1050 — 1053 | ? — 1053 | 1050 — 1053 |
| Қабыс ибн Рашид | 1053 | 1053 | 1053 |
| Рашид ибн Әли | 1053 — 1055 | 1053 — ? | 1053 — 1055 |
| Әбу Жапар Мұса ибн Мұса әл-Маалли | 1055 — 1057 | көрсетілмеген | 1055 — 1057 |
1063-1116 жылдары Керман селжүктері биледі.
| Аты[5] | В. В. Ерлихманның мерзімдеуі | В. В. Сычевтың мерзімдеуі | Regnal chronologies мерзімдеуі |
|---|---|---|---|
| Мұхаммед ибн Қабыс | 1116 — 1119 | көрсетілмеген | 1116 — 1119 |
| Рашид ибн Әли | 1119 — 1130 | көрсетілмеген | 1119 — 1130 |
| Мұса ибн Жапар әл-Маалли (Әбу Жапар Мұса ибн Мұса) | шам. 1130—1154 | - 1154 | 1130 — 1154 |
| Мұхаммед ибн Ханбаш | 1154 — 1161 | көрсетілмеген | 1154 — 1161 |
| Қабыс ибн Мұхаммед | 1162 — 1165 | көрсетілмеген | 1162 — 1165 |
Елді Набхандар жаулап алды.
Набхандар өңдеу
Набхандар (Бану Набхан) немесе Небхандар қазіргі Оманның солтүстік бөлігінде (Бахла астанасы, 1276 жылдан бастап Сохар) билік етті.
- Әбу Мұхаммад әл-Фалла ибн әл-Мұқсин ан-Набхани — 1154 — шам. 1170
- Әбу Мұхаммад Арар — шам. 1170
- Әбу Мұхаммад әл-Мұзаффар ибн Сүлеймен — шам. 1250
- Әбу Маали Кахлан ибн Набхан — 1262—1265
- Омар ибн Набхан — 1265—1276
- Хилал — 1276—1278
- Кахтан − 1278—1285
- Әбу Мұхаммад ибн Набхан — шам. 1330
- Мақсұм ибн әл-Фалақ — шам. 1380—1406
- Сүлеймен ибн Сүлеймен ибн Мұзаффар — шам. 1450—1488
Сайланған имамдар өңдеу
| Аты | В. В. Ерлихманның мерзімдеуі | В. В. Сычевтың мерзімдеуі | Regnal chronologies мерзімдеуі | басқа мерзім |
|---|---|---|---|---|
| Мәлік ибн Әли әл-Хубари | 1406 — 1429 | |||
| Әбд әл-Хасан Абдаллаһ ибн Хамис әл-Әзди (Әбілхасан Абдаллаһ ибн Хамис, Әбу әл-Хасан Умани) | 1435 — 1443 | 1436 — 1443 | 1430/1435 — 1443/1451 | 1435—1451 билік етті |
| Омар ибн әл-Хаттаб әл-Әзди әл-Харуси (Омар бен әл-Хаттаб) | 1451 — 1452, 1480—1489 | 1451—1490 | 1451 — 1452 | 1451—1490 билік етті |
| Мұхаммед ибн Сүлеймен | 1489 — 1491 (бірінші рет) | 1489 — 1491 (бірінші рет) | ||
| Омар аш-Шериф | 1491 — 1492 | 1490 — ? | 1491 — 1492 | 1490—1500 билік етті |
| Мұхаммед ибн Сүлеймен | 1492 (екінші рет) | 1492 (екінші рет) | ||
| Ахмат ибн Мұхаммед әл-Раики | 1492 — 1499 | ? | 1492 — 1499 | |
| Әбд әл-Хасан ибн Әбд әс-Салам | 1499 — 1500 | ? | 1499 — 1500 | |
| Мұхаммед ибн Ысмайыл (Мұхаммед бен Ысмайыл) | 1500 — 1535 | 1500 — 1529 | 1500—1529 билік етті | |
| Баракат ибн Мұхаммед | 1535 — 1560 | 1529 — 1560 | 1535 — 1560 | 1529—1560 билік етті |
| Абдуллаһ ибн Мұхаммед әл-Қарн әл-Хинай (Абдуллаһ ибн Мұхаммед) | 1560 | 1560 — 1561 | 1560 | 1560—1624 билік етті |
| Баракат ибн Мұхаммед | 1560 | 1561 — ? | 1560 | 1529—1560 билік етті |
Набхандар өңдеу
- Мақсұм ибн әл-Фалақ ибн Мұқсин — шам. 1590—1615.
- Набхан — шам. 1615—1617
- Ғұмайыр ибн Химиар — 1617—1624
Йарубтар өңдеу
| Аты | В. В. Ерлихманның мерзімдеуі | Родригестың мерзімдеуі | В. В. Сычевтың мерзімдеуі | Regnal chronologies мерзімдеуі | К. В. Рыжовтың мерзімдеуі |
|---|---|---|---|---|---|
| Насыр ибн Мұршид | 1624—1649 | 1624—1649 | 1624—1649 | 1625 — 1649 | 1625 — 1649 |
| I Сұлтан ибн Сайф | 1649 — 1668 | 1649 — 1668 | 1649 — 1669 | 1649 — 1679 | |
| I Әбд әл-Араб (Белараб ибн Сұлтан ибн Сейіф) | 1668 — 1679 | 1679 — 1692 | 1668 — 1711 | 1669 — 1711 | 1679—1692 |
| I Сайф ибн Сұлтан | 1679 — 1711 | 1692 — 1711 | 1711 | 1711 | 1692 — 1711 |
| II Сұлтан ибн Сайф | 1711 — 1718 | 1711 — 1719 | 1711 — 1718 | 1711 — 1719 | 1711 — 1719 |
| II Сайф ибн Сұлтан | 1718 — 1719 (бірінші рет) | 1718 (бірінші рет) | 1719 (бірінші рет) | 1719 (бірінші рет) | |
| Мұқанна ибн Сұлтан | 1719 — 1720 | 1718 — 1721 | 1719 — 1722 | 1719 — 1722 | |
| II Сайф ибн Сұлтан | 1720—1722 (екінші рет) | ||||
| Йаруб ибн Әбд әл-Араб | 1722 — 1723 | 1721 — 1722 | 1722 — 1723 | 1722 — 1723 | |
| II Сайф ибн Сұлтан | 1723 — 1724 (үшінші рет) | 1722 — 1724 (екінші рет) | 1723 — 1724 (екінші рет) | 1723 — 1725 (екінші рет) | |
| Мұхаммед ибн Насыр әл Ғафур (бұл әулеттен шықпаған) | 1724 — 1728 | 1724 — 1728 | 1725 — 1728 | ||
| II Сайф ибн Сұлтан | 1728—1742 (төртінші рет) | 1728—1738 (үшінші рет) | 1728—1741 (үшінші рет) | 1728—1741 (үшінші рет) | |
| II Әбд әл-Араб ибн Химиар әл-Ғафур | 1739 — 1741 | ||||
| III Сұлтан ибн Мұршид | 1742—1743 | 1738 | 1739 — 1741 | ||
| II Әбд әл-Араб ибн Химиар әл-Ғафур | 1743—1749 | 1741 — 1749 |
1737-1744 жылдары Нәдір шаһтың парсылары Оманды басып алуға әрекеттенді. Бұл әулеттердің ауысуына алып келді.
Әл Сейіт өңдеу
| Суреті | Аты | Туған күні | Қайтыс болған күні |
Билікке келуі | Биліктен кетуі | Ескертпе |
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Ахмет ибн Сейіт | 1710 | 15 желтоқсан 1783 | 1744 | 15 желтоқсан 1783 | Әулет негізін қалаушы; 1744-1749 жылдары - тек жағалау аймақтарында билік етті |
| |
Сейіт ибн Ахмет (I Сейіт) |
1741 | 1786 | 15 желтоқсан 1783 | 1786 | Ахмет ибн Сейіттің ұлы |
| |
Хамит ибн Сейіт | XVIII ғасыры | 1792 | 1786 | 1792 | Сейіт ибн Ахметтің ұлы |
| |
Сұлтан ибн Ахмет | 1755 | 20 қараша 1804 | 1792 | 20 қараша 1804 | Ахмет ибн Сейіттің ұлы |
| |
Сәлім ибн Сұлтан (I Сәлім) |
белгісіз | 1806 | 20 қараша 1804 | 1806 | Сұлтан ибн Ахметтің ұлы әрі қатарлас билеуші, сонымен бірге Сейіт ибн Сұлтанмен болған қатарлас билеуші |
|
|
Сейіт ибн Сұлтан (II Сейіт) |
5 маусым 1791 | 19 қазан 1856 | 20 қазан 1804 |
1806 |
Сұлтан ибн Ахметтің ұлы әрі қатарлас билеуші, сонымен бірге Сәлім ибн Сұлтанмен бірге; 1806 жылдан бастап — жеке-дара билеуші |
| 1806 | 19 қазан 1856 | |||||
| |
Тубайни ибн Сейіт | 1821 | 11 ақпан 1866 | 19 қазан 1856 | 11 ақпан 1866 | Сейіт ибн Сұлтанның ұлы |
| |
Сәлім ибн Тубайни (II Сәлім) |
белгісіз | белгісіз | 11 ақпан 1866 | 1868 | Тубайни ибн Сейіттің ұлы |
| |
Азан ибн Қайыс | XIX ғасыры | 30 қаңтар 1871 | 1868 | 30 қаңтар 1871 | алғашқы оман имамы Ахмет ибн Сейіттің (1710—1783) шөпшегі, Сохар мен Рустактың губернаторы, Қайыс ибн Азанның ұлы (1813—1861) |
 |
Турки ибн Сейіт | 1832 | 4 маусым 1888 | 30 қаңтар 1871 | 4 маусым 1888 | Сейіт ибн Сұлтанның ұлы |
 |
Фейсал ибн Турки | 1864 | 5 қазан 1913 | 4 маусым 1888 | 5 қазан 1913 | Турки ибн Сейіттің ұлы |
| |
Теймур ибн Фейсал | 1 қаңтар 1886 | 1965 | 5 қазан 1913 | 10 ақпан 1932 | Фейсал ибн Туркидің ұлы; 1932 жылы ұлының пайдасына қарай тақтан бас тартты |
.png) |
Сейіт ибн Теймур (III Сейіт) |
13 тамыз 1910 | 19 қазан 1972 | 10 ақпан 1932 | 23 шілде 1970 | Теймур ибн Фейсалдың ұлы; ұлының пайдасына қарай тақтан бас тартты |
.jpg) |
Қабыс ибн Сейіт | 18 қараша 1940 | 10 қаңтар 2020 | 23 шілде 1970 | 10 қаңтар 2020 | Сейіт ибн Теймурдың ұлы |
_(cropped).jpg) |
Хейсам ибн Тарық | 13 қазан 1954 | Қазір аман сау | 11 қаңтар 2020 | Қазіргі уақытта | Қабыс ибн Сейіттің інісі, Тарық ибн Теймурдың ұлы, 1970-1972 жылдардағы Оман премьер-министрі |
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Сычев В. В. Әулет кітабы
- ↑ Эрлихман В. В. VIII тарау. ИСЛАМ ӘЛЕМІ. 6.8.1. Ибадит имамдары (шам. 600—1560), Oman (ағыл.). Regnal chronologies. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 шілде 2009.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Атаулар Ерлихман В.В. көрсеткендей, жақшада Сычев В.В. көрсеткен нұсқасы берілген.
- ↑ Атаулар Ерлихман В.В. көрсеткендей, жақшада Сычев В.В. көрсеткен нұсқасы берілген.
- ↑ Атаулар Ерлихман В.В. көрсеткендей, жақшада Сычев В.В. көрсеткен нұсқасы берілген.