Оригами

Оригами (жапонша 折り紙, – “бүктелген қағаз”) – ежелден келе жатқан қағаздан әр түрлі пішіндер жасау өнері. Бұл қолөнер түрі қағаздың алғашқы отаны, қағаздың алғаш шыққан жері- Қытай мемлекетінен бастау алады. Алғашында бұл өнер діни бағытта көп қолднылып келді. Кейінірек көбіне тек жоғарғы мансапты бай-ауқаттылар ғана қол жеткізген болатын. Екінші дүниежүзілік соғысынан кейін оригами Шығыс, Еуропа және Америкаға дейін тарала бастады. Оригамидің ең қарапайым түрі шаршы пішінді қағаздан жасалады. Кез келген қиын, я оңай пшіндерді жинау үшін белгілі бір заңдылықтары бар. Сол жинақтау заңдылықтары тек ХХ ғасырда ғана ене бастады. Оның енуіне септігін тигізген жапондық шебер Акира Есидзаве(1911-2005). Классикалық оригами ешқандайда көмекші құралдарсыз(қайшы, желім т.с.с) бір қағазды неше түрлі пішінде жинау. Алайда көп жағдайда қағазға нақты бір пішін беру үшін қағазды құрамында арнайы метилцеллюлозы бар желіммен майлам шығады.

Шығу тарихы

Оригами өнерінің шығу тарихы жайында әр түрлі деректер сақталған. Бірақ нақты белгілі болғаны ол өнер кең етек жайып Жапонияда тарады. Хэйан заманына(794-1185) қарай оригами өнері бүкіл жапондық рәсімдердің маңызды бөлшегіне айналды.Самурайлар өз араларында қағаз таспалардан жасалған ерекше сыйлықтар сыйласқан. Олардың сенімі бойынша ол ларға сәттілік алып келетін болған. Қағаздан бүктелген көбелектер той рәсімінде көп қолданып, қалындық пен күйеуді бейнелеген еді. Алайда, Оригами өнері тек Жaпонияда ғана емес, онымен қоса Қытай, Германия, Испания және Корея мемлекеттерінде танылып, қолданылып келген. Еуропадағы қағаз бүктеу өнері жайында аса көп деректер жоқ, алайда тарихи деректер бойынша арабтарға қағаз біздің заманымыздын VIII ғасырынд келсе, Испанияға XI ғасырда. Еуропада да қағаз бүктеу өнері мейлінше жетістіктерге жеткен. Тіпті бірнеше нақты модельдерге жіктелген: Испаниялық Пахарита, қалпақтар, қайықтар мен үйлер. XIX ғасырдың басында Фридрих Фрёбель бұл өнердің дамуына аса үлкен септігін тигізді. Ол қағаз бүктеу өнерін бала бақшаларда арнайы сабақ ретінде оқытылып, балалар моторикасын жетілдіруді көздеді. Ал, қазіргі таңда оригами бүкіл әлемдік өнер ретінде танылып, кең етек жайып келеді.

Модульді оригами

Модульді оригами- шаршы қағаздан жасалған бірнеше кіші бөліктердің бір-біріне кигізіліп, үлкен көлемді зат жасау техникасы. Онда көбіне: гүлдер, шар пішінді заттар жасалады.

Қарапайым оригами

Британдық Джон Смит есімді оригами жасау шеберінің ойлап тапқан бағыты. Мұнда тек оригами бүктеудің екі жолы сақталып, қолмен жұмыс істеуге қабілеті төмен, немесе оригами өнеріне енді ғана келген адамдарға оңай жол табуда үлкен көмек берген. Алайда, бұл оңай жолдармен де көптеген дүниелер жасауға болады.

Паттерн бойынша бүктеу

Паттерн (ағыл. crease pattern;-жайма)- бұл жаңа оригами пішіндерін ойлап табуда қолданылатын түрі. Көбіне ол қағазға жай қаламмен алдын ала сызылып қойған сызбалар бойынша фигураға пішін беріп, оны жинақтау.

Сулы қағаздарды бүктеу

Бұны ойлап тапқан Акира Есидзава. Бұл техниканы көбіне гүлдерді, я болмаса жанураларды жинауда қолданады. Сулы қағаздарды бүктеу арқылы олар жануардың, өсімдіктің шынайы түрін сақтап, жеткізуге арналған.

Оригамиде қолданылатын қағаз түрлері

Негізінде оригами үшін кез келген қағазды қолдана берсе болады. Алайда, қағаздың бүктелу барысы мен соңғы шыққан пішіні қағазға өте байланысты болады. Қарапайым "ақ тырна", " су бомбасы" сияқты пішіндерді жинау үшін қарапайым қағазды қолданса болады. Ал, одан ауырлау қағаз түрлері сулы қағаздарды бүктеу техниксында қолданылады. Жапонияда оригами үшін арнайы қағаздар сатылады. Олар көбіне дайын кесілген шаршы ретінде(2.5-25см) сатылады. Олардың бір жақ беті ақ, ал бір жақ беті түст болып келеді. Кейде, арнайы өрнектермен өрнектелген, я бір түсті, немесе алуан түстілері кездеседі. Оригамиге арналған қағаз -ками(жап. қағаз)деп аталады. Ол қарапайым қағазға қарағанды жеңілдеу болып келеді. Фольгамен араласып жасалған қағазда көп кездеседі. Оның басқаша атауы "сэндвич". Ол өзінің құрамынд фольганың барының арқасында көптеген пішіндерді еркін ұстап тұрады және майда бөліктерді жасағанда өте ыңғайлы. Жапонияның өзінде васи(жап.和紙) атты қағаз көбірек қолданылады. Бұл қағаз қарапайым қағаздан ауыр, тығыз болады. Көбіне Edgeworthia papyrifera ағашының дінінен, бамбуктан, күріш, бидайдан да жасалады.

'Қағаздың форматы' Көбіне шаршы. Алайда, кейбір техникаларда үшбұрыш, бесбұрыш, сегізбұрыш түрінде де қолданылады.