Орынбор Шекара Комиссиясы жанындағы қазақ мектебі - патша өкіметінің қазақ жерінде отаршылдық қанауды күшейту мақсатында құрған жалпы білім беретін оқу орны. Өкімет мектеп алдына қазақ феодалдары мен ру басылары балаларын болашақта қазақ өлкесін басқаруға даярлау, патша өкіметіне шын берілген әкімдер тәрбиелеу және оларды орыс тілінде сауаттандыру мақсатын қойды. Орынбор Шекара Комиссиясы жанындағы қазақ мектебі 1850 жылдың 20 тамызында салтанатты түрде ашылды. Алғашқы жылы мектепте 30 бала оқыды. 1857 ж. мектепті тұңғыш рет 20 бала бітірді, солардың ішінде қазақ халқының болашақ атақты ағартушысы Ыбырай Алтынсарин болды. Мектептің білім дәрежесі орыстардың приход және уездік уч-щелері дәрежесінде болды, уездік уч-щелердің оқулықтары қолданылды. Орыс және қазақ тілдерін оқытатын мұғалім сол екі тілді де білуі тиіс болған. Мектептің оқу жоспарында мынадай пәндерді оқыту көрсетілді: мұсылман заңы, орыс тілі (оқу,таза жазу,грамматика), арифметика, қазақ тілі, тергеу жүргізу,орыс және қазақ тілінде іс-қағаздарын жүргізу, гимнастика. Орынбор Шекара Комиссиясы жанындағы қазақ мектебі 19 жыл жұмыс істеді, осы мерзімде мектепті 48 қазақ жастары бітірді. Мектептің қазақ жастарын орыс мәдениетіне баулуда бірқатар рөлі болды. Мектептің оқу-тәрбие жұмысының басты ерекшелігі - қазақ жастарының орыс тілі мен әдебиетін жете меңгеруіне айрықша көңіл бөлінуі. Бірақ патша үкіметі үшін мектеп пайдалы болмағандықтан, Александр II патша 1868 ж. 2 желтоқсанда мемлекеттік советтің мектепті жабу туралы ұсынысын бекітті. Мектеп 1869 ж. жабылды.
Қазақ Совет энциклопедиясының бас редакциясы, 8-ші том.1976
өңдеу
