Остеоартроз

Остеоартроз (лат. osteoarthrosis, көне грекше: ὀστέον немесе Деформациялайтын остеоартроз — сүйек, көне грекше: ἄρθρον — буын) — остеоартроз. Қабыну үдерісі білінбей буын тіндерінің азғындап, босаңсып бүлінуінен болатын өзгеріс, қол-аяқ, омыртқа бағанасы буындарының дегенерациялы-дистрофиялық ауруы. Бұл ауруда буындардың шеміршегі ыдырап жойылады, осыдан сүйектердің беттері жалаңаштанады да, шеттік остеофиттер және екіншілік синовит дамиды. Негізінде, буын шеміршегінің дегенерациясы ағзаның табиғи қартаюынан дамитын физиологиялық үдерістің бірі. Остеартроз жасы 60-тан асқан адамдардың барлығында болады. Остеартрозда дамитын буын шеміршегінің өзгерістері кәрілікте дамитын өзгерістермен бірдей, бірақ оған қарағанда ертелеу басталады және буын маныңдағы тіндердің зақымдануына әкеледі.

Остеоартроз
Сала	Оевматология, ортопедия

Этиологиясы

Даму тегіне қарай остеартроздың

• біріншілік және
• екіншілік түрлерін айырады.

Біріншілік түрі — бұрын зақымданбаған сау буын шеміршектерінің уақытынан ерте тозуы. Остеоартроздың біріншілік түріне жас адамдардың идиопатиялық остеоартрозы және егде жастағылардын инволюциялық оетеоартрозы мен остеохоңдрозы жатқығзылған. Біріншілік остсеартрозда буын шеміршектерінің уақытынан бұрын тозып "кәріленуінің” себептерін нақты анықталмаған.

Екіншілік түрі — Бұрын болған зақымдардың салдарынан буын шеміршегінің жүре бара дамитын дегенерациялық бұзылысы. Екіншілік остеартроз сүйек эпифиздерінің бақа бір себептерден үйлесімділігінің жойылуынан болады, мәселен дисплазиядан, жарақаттан, туа кемістіктерден немесе шеміршек метаболизмінің бұзылысынан (эндокринопатияларда), кәсіпке байланысты буынға асыра күш тусуінен.

Этиологиясы

Остеартроздың этиологиясында ішкі және сыртқы факторларды айырады; Ішкі факторлар:

• дене бітімінің немесе қимыл-тірек жүйесінің кемістігінен буын беттерінің үйлесімділігінің жойылуы (қазтабан, qenu varum, qenu valgum омыртқа бағанасының сколиозы, буын өсінің ауытқуы, жалғамалардың осалдығы, сіңірдің созылуы т.б.) мұндай жағдайларда буынға

түсетін күш және шеміршектің басылуы 2-3 есе артады;

• буынға салмақ түсіретін семіздік;
• эндокриндік бұзылыстар (қантты диабет, акромегалия, гипотиреоз, климакс);
• байламдардың осалдығынан буыңдардың гипермобильділігі (Марфан сивдромы т.б.);
• метаболизмдік бұзылыстар (гемохроматоз, охроноз, подагра), буындардың өзге аурулары (РА, сүйектің асептикалық некрозы т.б.);
• буын шеміршегінің гендер кемістігінен осалдығы (остеартрозбен ауыратын науқастардың туысқандарында бұл ауру екі есе жиі кездеседі).

Сыртқы факторлар:

• жарақаттар, микрожарақаттар, мысалы, парашютистердің тізе буындарының ерте зақымдануы;
• стереотипті қимылдарға байланыста күш түсуі, мысалы, бишілердің тілерсек буыны, кеншілер мен тас қалаушылардың шынтақ және тізе буындарының басым зақымдануы;
• турлі заттармен улану (гербицидтер, ауыр металдар, нитраттармен, ішкілікке салыну т.б.);
• физикалық ықпалдар (суықтау, ылғалдық, сәулелену, вибрация).