Отырардың алтын көмбелері

Отырардың алтын көмбелері деп, ондағы қазба жұмыстары кезінде табылған алтын және күміс теңгелерді айтамыз. Отырар өңірінде жүргізілген қазба жұмыстарының барысында, Отырар мен оның алқабындағы қалалардан көптеген теңге көмбелері табылған. 1948-1949 жылдар аралығында ең алғашқы 100 дана көмбені М.Меркулов Отырар өңіріндегі Қаракөншек қала жұртынан тапқан. 1971-1978 жылдар аралығында Отырардағы қазба жұмыстарының нәтижесінде де археологтарымыз қолды болып, бірнеше көмбелер аршып алды.

• №1 қазбадан жәниттік 13 дана күміс теңге табылды.
• №2 қазбадан осындай 48 теңге табылды.
• №3 қазбадан 1973 жылы 976 мыс теңге,
• №4 қазбадан 1974 жылы 214 дана теңге және 170 дана мыс теңге табылды.1976 жылы
• №5 қазбадан 2192 теңге Шахруз күміс теңге көмбесі табылды.Осы жылы аталмыш қазбадан 352 дана мыс теңге және теңге соғуға дайындалған мыс үзінділері шығады. Сол жылы №3 қазба орнынан 1500 дана мыс теңге көмбесі табылған. 1978 жылы №3 қазбадан 278 теңге алынды. 1986 жылы оқушылар кездейсоқ пахса кесектің арасындағы құмырадан 1024 көмбе тауып алады. 1998 жылы Отырардан матаға оралған 69 күміс теңге тауып алады. Дәл осы жылы Құйрықтөбе маңынан шопандар 228 дана күміс теңге қолды болып, мұражайға өткізеді. Көмбе 14-15 ғасырларға жатады. Теңгелердің көлемдері әр түрлі дөңгелекше, сопақша болып жасалған. Екі бетінде араб графикасымен нақышталып жазылған жазулары бар. 184 дана теңгенің көлемдері 1 см-ден 3 см-ге дейін.Салмағы 681,4 грамм.

Теңгелердің беткі жағында "Калима" жазылған және теңгенің соғылған жері, уақыты көрсетілген, 6-ншы теңгеде "Самарқандта соғылған" деген жазу бар. Теңгелерде үш түрлі уақыт оқылады: 1380-1381, 1389-1390, 1395-1396 ж.ж. Келесі бетінде "Сұлтан Әмір-Темір көреген" деп жазылған.

Теңге көмбелерінің басқа да Отырар қазбасында алтын бұйымдар табылды. Солардың бірі қалып сым қалпындағы алтын кесіндісі екі бөліктен тұрады. Бірінші бөлігінің ұзындығы 3 см, диаметрі 6 мм, екінші бөлігінің ұзындығы 2,7 см, диаметрі 5 мм,салмағы 2/24,14, сынамасы 950 градус алтын.