Ошаған

Ошаған (Agrimonia) – раушангүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдіктер.

Ошаған
Agrimonia eupatoria
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Core eudicots Сабы: Rosales Тұқымдасы: Rosaceae Тайпасы: Sanguisorbeae Кіші тайпасы: Agrimoniinae Тегі: Agrimonia Tourn. ex Карл Линней
түрлері
15 түрі белгілі

Қазақстанда тау баурайларында, жазғытұрым су жайылған жерлерде, жол жиегінде, бақтарда, қарағайлы және жаңғақты ормандардың арасында өсетін 2 түрі (азия Ошағаны және түкті Ошаған) кездеседі. Олардың биіктігі 25 – 140 см. Тамыры жуан, сабағы тік өседі, оның сыртын безді түк жапқан. Жапырағының үстінгі беті жасыл түсті, ал астыңғы беті – сұрғылт жасыл түсті, шеттері тегіс емес. Қауырсын тәрізді тақ жапырақтарының жиегі тілімделіп келген, олар сабаққа қарама-қарсы орналасады. Тостағанша, күлте жапырақшаларының саны – бесеуден. Сары түсті, бес тілімді гүлдері ұзын шашақ гүлшоғырына топталған. Маусым – шілде айларында гүлдеп, жеміс салады. Жемісі – сыртын ширатылған қыл жапқан жаңғақша. Жемісі піскенде адамның киіміне және жануарлардың жүніне жабысады. Ошағанның құрамында илік және бояғыш (сары түсті) заттар бар. Сондай-ақ, oшаған дәрілік өсімдіктерге жатады.

Дәрілік қасиеті

Дәрі жасау үшін өсімдіктің жер үстіндегі бөлігін (ірі сабағынан басқасып) гүлдеген кезінде жинап алады. Құрамында йод және пигменттер, аскорбин қышқылы алкалоидтер бар. Халық арасында бұл өсімдікпен жемсау ауруын, дизентерияны, қуық ауруларын, жұтқыншақ бездерінің қабынуын емдейді. Орта Азия халықтары медицинасында жас өсімдіктің сөлін алып, бронх демікпесін, геморройды емдейді.

Қытай халық медицинасында өсімдікті тер шығаратын және дененің ыстығын басатын, нерв жүйесін тыныштандыратын дәрі ретінде қолданады. Тұқымымен есекжемді емдейді, улы жәндіктер шағып алғанда да ем үшін қолданады. Жапырағы мен жемісін сал ауруларын емдеуге пайдаланады.

Табиғатта таралуы

Ошаған республикамыздың оңтүстігінде далалы желерде, өзен жағалауларында өсетін жабайы бұталардың арасында, орман шеттерінде, ескі мал қораларының және тұрғын үйлердің маңайында кездеседі. Дәрілік шикізат ретінде жер бетіндегі бөлігі жиналады.

Химиялық құрамы

Олардың құрамында эфир майлары, илік заттар, пигменттер, ащы заттар, К витамині және органикалық қышқылдар болады.

Қолданылуы

Халық емшілері малдың асқазан – ішек, өт жолдары мен бауырының қабынуына қарсы қолданған. Ошағанның тұнбасын балмен араластырып бауыры, өті ауыратын малға ішкізсе, олар тез оңалады, азыққа тәбеті артады. Аузы уылған кезде ошағанның тұнбасымен шайса, тез жазылады.

Дәрілік шөптің ұүнтақталған 70 грамы бір литр қайнап тұрған суға салынып, 15 – 20 минут тұндырылады. Асқазан – ішек жолы қабынған, тірілей салмағы 50 – 60 кг бұзауға азықтандырардан 30 минут бұрын күніне үш рет 150 – 200 грамнан ішкізіледі. Ал қозыға ішкізу дозасы – 30 – 50 мл.

Дереккөздер

Шәріпбаев Н. Малдың тыныс алу мүшелерінің ауруларын емдеу үшін қолданылатын дәрілік өсімдіктер // ошаған — "Қайнар", 1988. — Б. 32-33. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.