Пайда төлемдері

Пайда төлемдері - социализм тұсында мемлекеттік бюджет табысының аса маңызды көздерінің бірі.

Мемлекет социалисттік кәсіпорындарының пайдасы тек тікелей кәсіпорындарда, бірлестіктерде және салаларда экономикалық ынталандыру мен өндірісті ұлғайтуға жұмсалатын шығындарды қамтамасыз ету үшін ғана пайдаланып қоймайды, сонымен бірге оның едәуір бөлігі ақша ресурстарының жалпы мемлекеттік орталықтандырылған қорына түседі. КСРО-да экономикалық реформаларға дейін пайда төлемдері пайдадан төленетін жарна түрінде - пайданың кәсіпорын қажеттерін артық бос қалдығы мөлшерінде алынды. Реформаны жүзеге асыру барысында айда төлемдерінің шаруашылық есеп қызметі күшейтілді. Бюджетке бірінші кезекте екі төлем - қор үшін төленетін жарна, рента төлемдері және үшінші кезекте пайданың бос қалдықтарының жарнасы енгізілді. Бұл төлемдер кәсіпорындардың мемлекеттік бюджет пен пайданы пайдалану жөніндегі өзара қарым-қатынасын түпкілікті реттеу қызметін атқарады. Бос қалдық кәсіпорында пайданы бөлу кезінде пайда болады. Жоспарлау мен экономикалық жаңа жүйесіне көшпеген кәсіпорындар бюджетке пайдадан төленетін жарна төлейді.

Пайда төлемдерінің жоспарлы сомасы алдағы тоқсан бойынша белгіленген табыстар мен шығындардың негізінде анықталады. Әдетте, айлық, тоқсандық, жылдық бухгалтерлік есеп мәліметі бойынша іс жүзінде алған пайдадан бюджетке жоспар төлемдері түседі.