Пантотен қышқылы

Пантотен қышқылы, пантотенат (дәрілік формасы — кальций пантотенаты) — В тобының дәрумені (B₅). Пантотен қышқылы химиялық құрамы бойынша депептид болып табылады, яғни β-аланин аминоқышқылы мен пантое қышқылының қалдықтарынан құралады.

Пантотен қышқылын ашытқы мен сүт қышқылды бактериялардың өсуі үшін қажет жаңа зат ретінде, Р.Вильямс тапқан болатын (1933ж.) Содан 6 жыл өткеннен кейін ол қышқылды кристалл түрінде алып, химиялық құрылымын анықтайды. 1940 жылы Вильямс өзінің шəкірттерімен бірге пантотен қышқылын синтездеп алады. Бұл витамин жануарлар мен өсімдіктер ұлпасында жеткілікті кездеседі. Өзінің табиғатта көп таралуына байланысты пантотен (pantoten - барлық жерде кездесетін) деп аталған.

Химиялық құрылымы жəне қасиеттері

Пантотен қышқылының молекуласы "пантое қышқылынан (œ-, ý-дигидрокси-ß-, ß-диметилмай қышқылы) жəне ß-аланиннен құрылады. Азық-түліктің ауыстырылмайтын компоненті ретіндегі пантотен қышқылының асқан ерекшелігі пантое қышқылымен байланысты. Сол қышқылдың кішкентай молекуласы адамдар мен жануарлардың ұлпасында синтезделмейді. ß-аланин клеткада əрқашан болады. Пантотен қышқылы - ақшыл сары түсті, майлы зат, нашар кристалданады. Суда, спиртте, сірке қышқылында ериді, ал басқа органикалық еріткіштерде ерімейді.

Биологиялық қызметі

Пантотен клеткада кофермент жəне ацил "тасымалдаушы белок (АТБ) құрамына кіреді". Əрекеті кезінде А кофермент туындыларын жəне АТБ-ны пайдаланатын 70 астам фермент қазір белгілі болды. А коферменті май қышқылдарын активтендіруге жəне тотықтыруға қатысады, АТБ мен бірге адамның, жануарлардың жəне өсімдіктердің ұлпасында май қышқылдары, триацилглицеролдар мен басқа липидтер синтезіне қатысады.