Паратгормоны

Паратгормоны

Паратиреоидты (паратгормон, паратирин, ПТГ) гормоны – қалқанша маңы безі бөлетін,  84 аминқышқылының қалдықтарынан тұратын, күрделі құрылысты полипептид.  Паратгормонының молекуласында 34 аминқышқылының қалдықтары биологиялық белсенділікке жауап берсе, қалғандары молекуланың тұрақтылығы мен рецепторларының гормондармен байланысуына жауап беретіні анықталған.

Қызметі

Паратгормонының қызметі қандағы кальцидің деңгейін көтеру. Ол 3 түрлі жолмен жүзеге асады:

1)     Бүйректегі D дәріменінің беслсендірілуін күшейтеді, ал бұл дәрумен өз кезегінде кальцитриол атты гормонтәріздес затты құрайды. Кейін кальцитриол ішектегі кальцийдің сіңірілуін күшейтеді, нятижесінде қандағы кальций деңгейі көтеріледі.

2)     Бастапқы зәрден кальций иондарының кері сіңірілуін күшейтеді.

3)     Остеокласттардың (сүйек тінін бұзатын жасушалар) белсендірілуін күшейтеді. Остеокласт жасушалары кальцийдің қандағы мөлшерін көбейтеді, бірақ сүйектің мықтылығын әлсіретеді. Бұл тек паратгармоны тұрақты, үздіксіз бөлінуінің әсерінен болады.

Екінші қызметі қан плазмасындағы фосфат мөлшерін төмендету. Артық мөлшердегі фосфат зәр арқылы сыртқа шығады. 

Паратгормонының бөлінуінің бұзылуы

Паратгормонының мөлшерінің көп болуы гиперпаратиреоз ауруына әкеледі. Қалқанша маңы безінде аденомалардың пайда болуына және олардың көлеміне байланысты.   Ал қалқанша безіне жасалған ота кезінде байқаусызда кішкентай қалқанша маңы бездерінің жойылуынан паратириннің қандағы деңгейінің төмендеуі жүзеге асады, яғни гипопаратиреозға әкеледі.  Басты белгілері:

1)      Қолдың, аяқтың ұюы;

2)     Теріде жағымсыз сезімдер пайда болуы;

3)     Бұлшық ет жиырылған кезде ауру сезімдері сезілуі;