Парфюмер (роман)

Парфюмер (роман) - неміс драматургы Патрик Зюскинд әйгілі романы болып есептелінеді. Ең алғаш рет 1985 жылы басылып шықты. Жанр: детектив, фэнтази. Бұл роман өзінің басты арманы болған махаббат әтірін жасау жолында өте қауіпті қылмысқа барған Жан-Батис Гренуй жайлы.

  Кейіпкерлер: 

• Жан-Батис Гренуй- басты кейіпкер. Ол иіске өте сезімтал алайда өзінің иісінен айырылған.
• Гренуйдың анасы- бала өлтірді деген айып тағылған.
• Террье әке- шіркеу қызметкер
• Мадам Гайер- балалар үйінің бас қызметкері
• Грималь- тері сатушы.Өте қатігез адам
• Марэ көшесіндегі бейтаныс қыз- Гренуйдың алғашқы құрбаны
• Джузеппе Бальдини- париждік парфюмер
• Пелисье- Бальдинидің бақталасы
• Маркиз де ла Тайад-Эспинасс- флюидальді теорияның негізін қалаушы
• Мадам Арнульфи- Грасстағы парфюмердік жесірі
• Доминик Дрюо- Грасстағы парфюмердік ұстасы әрі Мадам Арнульфидің көңілдесі
• Антуан Риши-Грасстың екінші Консулы
• Лаура Риши- Гренуйдің соңғы құрбаны, Антуан Ришидің қызы.

   Оқиға желісі: 

Францияда он тоғызыншы ғасырдың ең данышпан және ең жексұрын тұлғасы болған адам тұрған. Оны Жан-Батис Гренуй деп атаған.

18 ғасыр. Париж. Жазда өте жағымсыз иіспен қапырықтың ортасында Жан-Батис Гренуй өмірге келеді. Гренуйдің анасы балық сататын базарда балық бастарының арасында оны  өмірге әкеледі. Оның анасын бала қастандығы үшін дарға асады, ал жаңа туған сәбиді тәртіп қызметкерлері бала емізушіге береді. Бала емімуші одан бас тартады оған себеп ретінде ол сәбидің “басқа балалар секілді иісі жоқ, иіссіз ” деп баланы сайтанға теңейді. Сонан соң оны Мадам Гайярдың балалар үйіне өткізеді. Бұнда Гренуй сегіз жасына дейін өмір сүреді. Басқа балалар оны шеттетіп одан алшақ жүреді әрі ол ұсқынсыз болады. Бірақ оның өткір иіссезгіштігі жайлы ешкім білмейді де сезбейді де. Сонан соң мадам Гайяр оны терішіге қара жұмысқа береді. Гренуй өте ауыр жағдайда жұмыс істейді, қара еденде қалдықпен ғана тамақтанады, сонымен қатар түрлі ауруды басынан кешіреді. Бірақ та ол барлық қиындыққа қарсы тұрып, қаймықпады. Оның жалғыз қуанышы бұл жаңа иістерді танып білу. Өткір иіс сезгіштігінен бөлек оның иіске деген өте керемет жады болды. Кез келген иісті бір сезген соң миында мәңгі сақтап қала алатын қабілеті болды.

Осылай уақыт өтіп күндердің бір күні керемет хош иісті сезеді және бұл иіс оны магнитше тартады. Хош иістің көзі жас қыз болатын. Хош иіске мастанған Гренуй қызды қылғындырып өлтіреді де ештеңе болмағандай кетіп қалады. Оны ар-ождан мазаламайды, ол хош иістің тұтқынында болады. Бір күні Гренуй тері жеткізу үшін Бальдини деген парфюмерге келеді. Бальдини - парфюмер және ол сол уақытта бәсекелесі Пелисье секілді атақты емес болып шықты. Ол өзінің бәсекелісінің әтірінің формуласын таба алмай бас қатырады. Гренуй кездейсоқтықтан Бальдинидің әтір жасайтын зертханасында тап болады. Ол өзінің жоғары иіссезгіштігің арқасында сол әтірді Бальдинидің көз алдында жасап береді. Бальдини бұндайды өмірінде бұрын соңды көрмеген соң аса қатты таңырқайды. Сол уақыттан бастап Гренуй оның шәкірті атанады. Бальдини оны сублимация әдісін қолдана отырып түрлі гүлдерден хош иісті қалай алуға болатынын үйретеді. Бұл әдістің арқасында Гренуй ереже бойынша әтір шығаруды үйренді. Алайда барлық денелердің иістін бұл әдіспен алуға болмайтынын біліп қайғыға батады.

Сонан соң Гренуй адамдардан бөлектеніп үңгірге тап болады. Ол өзінің жеке иісінің жоқ екенін біліп адамдар одан шеттеніп, бөлек көрмес үшін арнайы өзіне әтір ойлап табуды көздейді. Өз панасынан шығып Гренуй маркиз Тайад-Эспинасса “флюид теориясының” негізін қалаған адамның қолында болады. Кейін ол маркизді тастап Грас деген жерге аттанады.Ол жерде мадам Арнульфидің қол астында жұмыс жасайды. Кенеттен ол біреудін бақшасының жанында қайтадан керемет хош иісті сезеді бірақ бұл алдыңға тұншықтырып өлтірген қыздың иісінен анағұрлым керемет болады. Бұл керемет иістің иесі Лаура Риши. Гренуй бұл иісті барлық әтірледің шыңы деп есептейді және өмірің басты туынды: нағыз сұлулықты хош иісі деп біледі. Ол екі жыл бойы иісті алу ғылымында биік белестерге жетіп адамның шашының терісінің иісін маймен өңделеген мата жақсы тартып алатынына көз жеткізді. Сонан кейін қалада түрлі түсініксіз  адам өлімдері болады. Өлім құрбандары жас қыздар болып табылады. Бұл Гренуйдің ісі болатын. Ол жас қыздарды өлтіріп олардың иісін майдың арқасында тартып алып отырды.

Тұрғындар өлімнің не себептен болғанын түсінбей дал болады. Тек Грасса тұрғындарының арасында бір адам ғана басқаларынан бұрын бұл істердің себебін түсінеді. Бұл адам Лаураның әкесі консул Риши болатын. Ол барлық қайтыс болған қыздардың сұлу болғанын естіп өзінің туған қызын да дәл осылай өлтіріп кетуі мүмкін деп оны жасырын түрде қаладан тыс жерге жасырады. Алайда Гренуй оны тауып алып оны өлтіріп оның иісін тартып алып құтыға сақтап қояды. Енді Гренуй қажетті иістерді жинақтап оларды араластырып мінсіз әтір жасайды. Алайды оны түбінде тауып, алып кетеді. Гренуйді өлім жазасына кесу туралы шешім қабылданады. Гренуйді дарға асу алдында ол өзіне сол әтірді себеді. Әтірдің керемет болғаны сонша халық қаншама жас қыздың қыршынын қиған қаныпезер Гренуйді кешіріп оның аяғына жығылады. Адамдар есінен айырылады. Гренуй осының барлығына қарап тұрып адамдардың осалдығын пайдаланып көзден ғайып болады.Келесі күні халық кеше істеген істерін ұмытуды шешіп Гренуйдің орнына басқа адамның басын шаба салады.

Гренуй енді бостандықта. Алайда өте қайғылы. Ол адамдардың өзі жасаған туындыны бағалай алмайтыны жайлы түсінеді. Осылайша ол Париждегі қайтыс болған адамдарды тастайтын зиратқа келеді. Бұл жерде ол оттың басына жиналған үйсіздер мен ұры-қараны көреді. Ол басынан аяғына дейін әтірін сеуіп алады.Жұпар иіске масайған ұры-қараның барлығы бас салып оны аяқ- қолын парша паршасын шығарып ең керемет парфюмер Жан-Батис Гренуйді жеп талап тастайды.

Әрине бір жағынан қорқынышты болғанымен өте керемет роман екендігі сөзсіз.Қазіргі таңда неміс тілінде жазылған ең танымал кітап болып есептелінеді. Кітап 45 тілге аударылған. Бұдан бөлек кітап бойынша 2006ж фильм түсірілген.  

Сыртқы сілтемелер

• Парфюмер. История одного убийцы