Патрициат (орта ғасырлар)

Патрициат (нем. Patriziat) — орта ғасырларда қалалық қоғамдағы жоғары әлеуметтік және экономикалық мәртебесі бар адамдардың тобы. Патрицийлер көбінесе қалалық басқару органдарында, саудада және өнеркәсіпте жетекші рөл атқарды. Олар қала тұрғындарының мүдделерін білдіріп, қоғамның саяси және әлеуметтік өмірінде маңызды рөл ойнады.

Брауншвейгтің бай патриций портреті (1569)

Тарихы

Патрициаттың пайда болуы Рим империясының тарихымен тығыз байланысты. Ежелгі Римде патрицийлер – қоғамның жоғарғы тобына жататын, б.з.д. V-IV ғасырларда Римнің бай және ықпалды отбасыларына жататын әлеуметтік, экономикалық және саяси құқықтарға ие адамдар болды. Олардың саны шектеулі, бірақ олар Римнің саяси өмірінде маңызды рөл атқарды.

Патрициаттар, сондай-ақ, жергілікті билік органдарында (мысалы, қалалық кеңестерде) белсенділік танытты. Олар қалада салық жинау, құқық қорғау, қоғамдық жұмыстар және әлеуметтік саясат мәселелерін шешуде маңызды қызмет атқарды.

Ренессанс кезеңінде саяси және экономикалық билік жаңа әлеуметтік топтарға — буржуазияға — ауыса бастағаннан кейін, патрицийлердің мәртебесі мен маңызы төмендеді. Патрициаттың құлдырауы, әдетте, саяси тұрақсыздық пен әлеуметтік теңсіздіктің артуымен байланысты болды. Жаңа экономикалық қатынастар мен өндірістік тәсілдер патрициаттың дәстүрлі құрылымын өзгертуге алып келді.

Экономикалық рөл

Патрициаттың экономикалық рөлі орта ғасырларда ерекше орын алды. Олар қалалардағы сауда мен өнеркәсіптің дамуына ықпал етті. Патрицийлер байлығына, біліміне және кәсіпкерлік қабілетіне сүйене отырып, өз мүдделерін қорғау үшін одақтар мен гильдияларды құрды.

Сауда мен кәсіпкерліктің дамуы, қала экономикасының өсуіне және әлеуметтік құрылымның өзгеруіне ықпал етті. Патрициаттар, сондай-ақ, білім мен мәдениетті насихаттау, өнер мен сәулет дамуына да ықпал етті.