Пептидтер (гр. πεπτος — құнарлы) — амин қышқылдарының қалдықтарынан тұратын органикалық заттар. Амин қышқыл қалдықтарының санына қарай ди-, три-, тетра- пептидтерге, олигопептидтерге және полипептидтерге бөлінеді. Пептидтер молекулалары әдетте бір шетінде аминтобы, бір шетінде карбоксил тобы бар ұзын тізбек. Кейде олар тұйық түрде де кездеседі — циклопептидтер (кепшілік токсиндер„ гормондар, антибиотиктер). Пептидтер биологиялық қасиеттері бар заттардың көбісі жатады. Тірі торшада олар амин қышқылдарынан түзіледі немесе белоктардың ферментті ыдырауынан туады.[1][2]

Пептид байланысының түзілуі
Пептид молекуласының мысалы - окситоцин гормоны.

Адам ағзасында кездесетін табиғи пептидтер әртүрлі маңызды қызметтерді атқарады. Мысалы, глутатион тотығу-тотықсыздану реакцияларында протонды беруші және қабылдап алушы, окситоцин - сүт бөлінуіне, жатыр бұлшықеті жиырылуына, вазопрессин - бүйректегі реабсорцияға тікелей қатысады. Пептидер зат алмасуын реттеуде де (гипоталамус ризилинг-гормондары және басқалары), асқорытуда да (гастрин,холецистокинин), АҚ тонусын реттеуші (брадикинин), ауырсынуды басушы (опиоид пептидтер), жүйке жүйесі қызметін реттеуде де маңызды биохимиялық рөлді орындайды.[3]

Дереккөздер өңдеу

  1. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
  2. Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X
  3. Биохимия:Учебник/ Под ред.Е.С.Северина.-2-е изд.,испр.-М.:ГЭОТАР-МЕД.2004.-784с. ISBN 5-9231-0390-7