Постмодернділік

Постмодернділік (ағылш. Postmodernity, кейде постмодерн, 'пост' - кейінгі, келесі, соңғы; 'модерн' - осызаман; қазақшалағанда: постзаман, немесе пост-осызаман) — осызаманнан (модерн) кейін пайда болатын (тіпті бола бастаған), соңғы ғылыми-техникалық, ақпараттық, мәдени өзгерістермен тығыз байланысты жаңа экономикалық және мәдени қатынастар мен процестер, өзгеше сана күйі, не ойлау формасы, ерекше тұрмыс стилі. Кейбір зерттеушілер бойынша 1990 жылдардың басында модерн (осызаман) аяқтап, постмодерн қоғамы дами бастады. Ал, басқа зерттеушілер бойынша, постмодерн дегеніміз модерннің кеңейген жаңа нұсқасы.

Постмодерн жағдайы (postmodern condition) идеясы модернизмнің прогрессивті сана күйіне қарсылық болып, ол мысалы регрессивті оқшаулану секілді кез келген сызықтық немесе автономды күйде жұмыс істеу қабілетінен айырылған мәдениет ретінде сипатталады. Постмодерн қоғамының ерекшеліктері ретінде жаһандану, тұтынушылық, авторитеттің күйреуі, білімнің тауарға айналуын негіз еткен білім экономикасының пайда болуы, технократияы, роботтану жатады.

Постмодернистік дәуір мәдени және әлеуметтік алуан түрліліктің күрт өсуімен, бұған дейін үстемдік еткен таза экономикалық мақсаттылықтың принциптерінен алшақтауымен, даму жолдарының көпнұсқалылығының мүмкіндігімен, жалпыға ортақ әлеуметтік әрекеттен бас тартумен, адамдар қызметін ынталандыру мен себептерінің жаңа жүйесін қалыптастырумен, мәдени факторлардың рөлінің артуымен сипатталады. Постмодерн плюралистік парадигмалардың орнығуын, еуропоцентризм мен этноцентризмнен бас тартуды, мәдени бірліктің фрагменттілігін, көптік принципін, жеке тұлғаға және оның ішкі әлеміне үңілу, өзін-өзі басқаратын құрылымдарға бірегейлену мәселелеріне көңіл аударуды білдіреді.

Саяси постмодерн

Дегенмен, саяси ғылымдар дискурсында саяси постмодерн мәселесі 1980-ші жылдарда талқылана бастады, бірқатар зерттеушілер саясаттағы постмодерн дәуірінің басталуын 1968 ж. Франциядағы студенттердің демократиялық қозғалыстар мен толқуларымен байланыстырады.

Саяси ғылым саласында постмодернистік тәсіл мәдени және саяси алуан түрлілігі мен әркелкілігі (саяси субмәдениеттердің, мезо және микромәдениеттердің өркендеуі) мәніне; постмодерннің саяси құндылықтарының кеңінен таралуына; жалпы саясатта және жеке саяси басқаруда бірегейлену мәселелеріне; саясаттың тұлғалық белгілерінің рөлін көтеруге; төменнен басталатын әлеуметтік саясатқа; төменгі демократиялық құрылымдардың және азаматтық қоғам деңгейінде және мемлекеттік саясаттың төменгі және орта "қабаттарындағы" жазықтық іс-әрекеттің рөлінің артуына; өзін-өзі басқаратын жазық желілердің дамуына; саяси басқарудағы бірегейліктің рөліне; интерактивті және ақпараттық технологиялардың кеңінен дамуына ерекше көзқарасты білдіреді.