Піл мен қанден

«Піл мен қанден» - Абайдың 1898 ж. И. А. Крыловтан аударған мысал өлеңі. Көлемі түпнұсқада 20 жол, шумақ жолдары әрқалай болса, Абай аудармасы әрқайсысы 4 тармақты 6 шумақтан тұрады, барлығы 24 жол. Ақын түпнұсқаның жалпы мазмұнын сақтап, айтар ойын дәл жеткізгенімен тәржімеде бірлі-жарымды өзгерістер бар. Орыс ақынының мысалындағы Моська аудармада қазақ оқырмандарына түсінікті «қанден» сөзімен ауыстырылған. Түпнұсқадағы «Отколе ни возьмись, навстречу Моська им» деген 5-жол «Көшеде кез боп бір қанден» болып аударылып, «отколе ни возьмись» сөзі түсіп қалған. Қаз ақшасында пілге бір итті кездестіріп, «Әліңді білсеңші» дегізсе, орысшасында кімнің кездесіп, бұл сөздерді кімнің айтып тұрғаны белгісіз, тек төл сөз ғана берілген. Түпнұсқада Моськаға айтылған ақыл 5 жолдан, Моськаның жауабы 7 жолдан тұрса, тәржімедеалғашқысы-7, кейінгісі-8жол. Сондай-ақ Абай түпнұсқадағы «Могу попасть в большие забияки» деген 17-жолды «Ер атанып көремін« деп қысқа қайырған. Аударманың соңғы шумағындағы «Жұрт мұнымды көрмей ме?» деген тармақ түпнұсқада жоқ. Түпнұсқада қанден иттер туралы айтылса, аудармашы «жұрт» сөзін қолданып, мағыналық ауқымын кеңейте түскен. Орысшасында пілге үрген Моська қандай күшті дегенді иттер айтып жүреді деген ой қамтылған соңғы шумақ:

«Жұрт мұнымды кермей ме?

Батыр атақ бермей ме?

Қой, бұл қанден - ер шіркін,

Пілге де үрген демей ме?»

түрінде тәржімелеген. «Сильна» сөзінің орнына «батыр», «ер»сөздері алынған. Соның нәтижесінде қазақ оқырманына мысалдың түсініктілігі, әсерлілігі арта түскен. Мысал өлеңнің 1-шумағы 11 буынды қара өлең ұйқасымен, қалған шумақтары 7, 8 буынды ұйқаспен жазылған. Аударма алғаш рет 1909 ж. Санкт-Петербургте жарық көрген «Қазақ ақыны Ибраһим Құнанбайұлының өлеңі» атты жинақта жарияланды. Өлең басылымдарында текстол өзгерістер кездеспейді.