Рано Рараку

Рано Рараку — Чилидегі Пасха аралындағы Рапа Нуи ұлттық саябағындағы Тереваканың төменгі баурайында орналасқан, біріккен (consolidated) жанартау күлінен, яғни туфтан пайда болған жанартау кратері. Бұл жер шамамен ХІІІVғ дейін 500 жыл бойы жұмыс істеген тасалаңы (карьер) болып, аралдағы әйгілі монолитті мүсіндер - Моаидың 95%-дан артық тасын қамдаған. Рано Рараку - бұл сақталған 887 моаи дизайнының лексикасы мен технологиялық жаңашылдығының көрнекі жазбасы. Рано Рараку Әлемдік мұра тізіміне енген Рапа Нуи ұлттық паркіне орналасқан және оның аты парктің жеті бөлігінің біріне берілген.

Рано Раракудың беткейлерінде кейі жартылай көмілген, кейі тауға жақын жерде "қашалып жатқан" көптеген Моаи бар.

Сипаттамасы

Рано Раракудың панорамасы: кратер көлі

Рано Рараку кратерінің жақтары биік және тік, тек оның солтүстік және солтүстік-батыс тұстары әлдеқайда төмен және көлбеу. Арал ішінде тұщы су көзі ретіндегі үш вулкандық кратердің бірінде nga'atu, яғни Тотора (Totora) қамысты өсімдіктері кездеседі. Кезіндегі Оңтүстік Америка материгімен байланысының дәлелі делінген бұл өсімдіктер шынтуайтында осы аралда кем дегенде 30,000 жыл бойы өсіп келе жатқандығы белгілі болды, және оны Рапа Нуилер лашықтары мен жүзу құралдарына пайдаланған.

Тасалаңдағы аяқталмаған моаи

Тасалаңдағы жасалып бітпеген бір моаи

Тасалаңдағы аяқталмаған мүсіндер саны жағынан да, биік кратер қабырғасындағы орнына жақындаудың қиындығы жағынан да, және көлемінің ірілігі мен салмағынын ауырлығы жағынан да таңғажайып; биіктігі 21,6 м, жасалған моаидан екі есе ұзын, салмағы шамамен 270 тонна, тасылғандардан әленеше есе ауыр.

Кейбір аяқталмаған моаиды қашаушылар өте қатты тас қабатына тап болғанда керексіз тасталған секілді.

Ал, кейбіреулер ойылып жатқан жартастан әдейі ажыратылмаған болуы мүмкін.

Оңтүстіктен қарағандағы Рано Рараку

Рано Раракуде тұрған моаи

Тасалаңның сыртында бірқанша моаи орналасқан, олардың бір бөлігі тасалаңның топырағымен иықтарына дейін көмілген. Олардың ерекшелігі - олардың көздері қашап ойылмаған, Тасқалпағы (Пукоу, pukao) жоқ және олар аралдағы азаматтық соғыстарда құлатылмаған. Олар аралдың ең танымал суреттері есептеледі.

• 
• 
  Жақын моаи
• 
  1880 жылғы моаи
• 
  Үгітілген моаи
• 
  Сақалды Тукутури (Tukuturi)

Тукутури

Тізерлеген Тукутуридің қызыл тастан ойылған мүсіні, Шаштары ақ түсті. Артқы көрінісінде үшбұрышты төбе (Пойке, Poike) ,оң жағындағы теңіз толқынына қарсы Аху Тонгарики.

Тукутури - ерекше моай. Оның сақалы мен тізесін бүккен пішіні оны басқа моайдан ерекшелейді.

Бұл мүсіннің өзгеше тұрқы Пасха аралында танымал және оны tuku turi немесе жай tuku деп атайды. Бұл Riu деп аталатын фестивальда хордағы ер мен әйел қолданған қимыл болып, ол tuku riu деп аталады. Әншілердің әдетте кеуделерін артқа қарай сәл иіп, ешкі сақалды басын кекжитуін тукутури мүсіндерінен байқауға болады.

Тукутури Пуна паудан (Puna Pau) алынған қызыл Скориядан (Scoria) жасалған, бірақ туф карьері Рано Раракуға орналастырылған. Мүмкін, бұл Тангата ману (Tangata manu) ғибадатына қатысты болуы ккерек, ондайда ол жасалынған соңғы моаидың бірі болады.

Бұл мүсін riu әншісін бейнелейтін болуы керек және классикалық мүсіндерді өндіру тоқтағанн соң жасалған секілді.

Тағы қара

• Теревака
• Рапа Нуи ұлттық паркі
• Пасха аралы
• Моаи

Ары қарай оқу

• P. E. Baker (1968). "Пасха аралындағы таяудағы геологиялық зерттеулердің алғашқы есебі. Preliminary Account of Recent Geological Investigations on Easter Island." Геологиялық журнал, Geological Magazine 104 (2): 116-122.
• Father Sebastian Englert (1970). Әлемнің орталығындағы арал: Пасха аралындағы жаңа жарық. Island at the Center of the World: New Light on Easter Island. New York: Charles Scribner's Sons.
• J. R. Flenley, S. M. King, J. T. Teller, M. E. Prentice, J. Jackson, and C. Chew (1991). "Пасха аралының кейінгі төрттік кезеңіндегі өсімдіктер мен климаттық тарихы. The Late Quaternary Vegetational and Climatic History of Easter Island." Journal of Quaternary Science 6: 85-115.
• Jo Anne Van Tilburg (1994). Пасха аралының археологиясы, экологиясы және мәдениеті. Easter Island Archaeology, Ecology and Culture. London; Washington, D.C.: British Museum Press; Smithsonian Institution Press. ISBN 0-7141-2504-0 http://www.sscnet.ucla.edu/ioa/eisp/
• Alfred Metraux: Пасха аралының хикіметі https://web.archive.org/web/20080406124306/http://www.davidmetraux.com/daniel/docs/alfred/alfred_metraux_mysteries_of_easter_island.pdf
• Katherine Routledge (1919). Хикіметті пасха аралы: Экспедиция тарихы. The Mystery of Easter Island: The Story of an Expedition. London.