Растрлық формат

WWW жүйесінде (World Wide Web) стандарттар ретінде негізінен екі формат – GIF және JPEG қабылданған. Тағы бір формат – PNG (Portable Network Graphics) – мүмкін болатын болашақта қосылатындығы туралы түсініктемелерді қарастырады. Ол растрлық форматтар болып табылады. Мұнда бейнелер жеке нүктелермен – растрлармен суреттеледі. Экран үшін нүктелер пиксельге эквивалентті.

Әрбір пиксельмен сандық сипаттама байланысады, ол оның жалпы тақталық түсін (егер бейне ақ қара түсті болса) немесе түсті (түрлі түсті бейнелер үшін) суреттейді.

JPEG (JPG)

Көп түсті және жартылай түсті бейнелер, алап қарастыратын болсақ фотографиялар негізінен JPEG форматында сақталады. Бұл атау негізінен жасап шығарушылар тобының аталуынан шыққан: Joint Photographic Experts Group – фотографиялар бойынша біріккен эксперттық топ.

JPEG – 16 миллион түсті көтере алады және олардың ашықтығын және фотографиялардағы жолақтарын сақтай алады. JPEG файлдарды мәліметтерді таңдамалы түрде бөліп тастау арқылы сығады, сондықтан JPEG сығу процесі жоғалымдар арқылы сығу деп аталады. JPEG әдіс суреттердегі ауытқуларды енгізе алады, әсіресе мәтінге ие немесе жұқа сызықтарға ие бейнелерді.

JPEG форматында сақтау кезінде сығу дәрежесінің анағұрлым жоғары мәніне қол жеткізуге, яғни СІҒ формарына қарағанда жоғары дәрежеде сығуға қол жеткізуге болады. Бірақ ол үшін елеулі мөлшерде ақы төлеу қажет болады. Күшті сығу картинаға жол берілмейтін ауытқуларды беруге дейін жетуі мүмкін. Файлдың әрбір сақталуы, тіпті сығу дәрежесі үлкен болмайтын болса да, картинаға өзіндік ауытқу үлесін қосуы мүмкін. Осы операцияны көп ретті қайталау бейненің елеулі шамада деградациялануына алып келуі мүмкін.

Фотографияларды барлық ақпараттарды сақтауға мүмкіндік беретін форматтарда өңджеңіз, атап айтатын болсақ– TIFF, BMP және т.б. Әруақта бейне түпнұсқасының көшірпмесін сақтауға әдеттеніңіз. Тек қана өңделуден шыққан бейненің бір жола жасалған нұсқасын ғана JPEG форматында сақтауды жүргізіңіз.

Сығу процесі жоғалулармен орын алатын болғандықтан, өте мұқият болу қажет. Атап айтатын болсақ бағдарлама Photoshop, мысалы, бейнені JPEG форматында сақтау кезінде бейненің сапа параметрлерінің мәндерін ұсынады. Әдетте ол нольден жүзге дейінгі аралықта түрленіп отырылады. Төменгі мәндері сығу кезінде JPEG формарында ақпараттар көп бөлігін алып тастайды, соның нәтижесінде кіші өлшемдерге ие файлдар алынады. Және ол керісінше де болуы мүмкін. Ең алдымен орташа мәндерден бастап және алынған нәтиижелерді мұқият бағалап отыру қажет. Егер кейбір нашарлауды байқап қалатын болсаңыз, параметр мәнін үлкейтуге әрекет етіңіз, ал егер олай болмаса – онда оны кішірейтуге тырысыңыз. Бейнені қарау кезінде келесі мезеттерге көңіл аударуыңыз қажет: бейнелер немесе бояу араларындағы анықтылық, бұрыштар арасындағы анықтылық, мысалы, мәтін айналасында немесе бейне бөлшектерінің контурлары, және оларды жалпы қабырғалық түстегі көріну айқындығы. Ол көпшілік жағдайда байқалатын болады, яғни «майланған» немесе сызық «қимылдап» тұрады.

GIF

Түстердің аз санына ие, анық шекаралары бар немесе ұсақ бөлшектері бар, мысалы, мәтінге ие бейнелерді иллюстрациялау өзіміз жоғарыда айтып өткеніміздей GIF (Graphic Interchange Format) форматында сақталуы тиіс.

GIF – негізінен 256 түс пайдаланады және тұтас түрлі түсті облыстарды тиімді сығады, және мұнда бейненің бөлшектері жоғалусыз сақталады. Формат GIF сонымен қатар анимацияланған суреттерді құру үшін де кеңінен пайдаланылады. Ол мөлдір облыстардан тұра алады.

Пейзаждың көп түстерге ие және түстерджің бір біріне өтуі өте баяу болатын суреттерде түс ойыны және қабырғалық көлеңкелі түстер болған кезде өзінің тартымдылығының көп бөлігін жоғалтады және сол форматта сақталу кезінде елеулі ауытқуларға ие болады. Және керісінше ол тетіктер, беттер навигациялық элементтері, диаграммалар, схемалар және іскерлік графиктер және т.б. үшін жақсы таңдау болуы да мүмкін.

PNG

Интернетте пайдалануға болатын растырлық форматтарға сонымен қатар PNG форматы да жатқызылады, бірақ ол кеңінен таралуға ие болған жоқ, және көптеген браузерлер үшін қажетті көтеретін шамада емес.

Растырлық форматтардың артықшылықтары

• Қарапайымдылығы. Бейнелеудің әрбір пикселі жеке суреттеледі, және ол оның орналасуы және роліне, яғни суретте қандай роль ойнайтындығына байланысты болмайды.
• Бейнеленуші ақпараттың енгізілуін (цифрлануын) автоматтандыру техникалық жеңіл жүреді. Бейнелерді енгізу үшін арналған сыртқы құрылғылардың көп түрі құрылған (сканерлер, сандық фотоаппараттар және бейне камералар, графикалықө планшеттер).
• Реалистикалық тірі өнер туындыларының бірқатар эффектілерін алуға болады, мысалы, тұман немесе түтін, түстің өте жұқа етіп берілуіне қол жеткізу, болашақты перспективалы түс тереңдігін құру және тармақтылығы мен жайылғандығының тамаша дәрежесіне қол жеткізу.
• Нүктелік бейнелерді сақтау үшін арналған файл форматтары стандартты болып табылады, сондықтан олар қандай графикалық редакторда нақты бейне сомдалғандығы маңызға ие болмайды.

Кемшіліктері

• Нүктелік графикалар файлының көлемі бейнелеудегі пикселдер санына және түстің тереңдігіне бір жола байланысты болып табылады. Мұнда фотографияда бейнеленген екендігі мүлде маңызға ие емес: ақ дастарқан типті фондағы қара нүктелер немесе солтүстік шашырау, яғни мұнда әрбір нүкте өзінің түсіне ие болады. Егер екі параметрде бірдей болатын болса, онда файл өлшемі іс – жүзінде бірдей болып келеді.
• Бейненің өлшемі негізінен монитор өлшеміне және рұқсат ету шамасына байланысты болады.
• Бейнені азғана бұрышқа бұруға әрекет еткен кезде, мысалы, анық бөлінген вертикальды сызықтармен, мұнда сызықтар негізінен анық байқалатын баспалдақ тәрізді көрінеді (ол, кез келген трансформацияларда: бұрылыста, еңкеюде және т.б. нүктелік графикада ауытқуларсыз әрекет ету тіптен мүмкін еместігін білдіреді).
• Растрлық бейнелерді ұлғайтқан кезе ешқандай қосымша бөлшектерді көру мүмкін болмайды. Себебі бейне нүктелерден тұрады, олай болса бейненің өлшемінің артуы, осы нүктелердің іріленетіндігін, және тік бұрыштарға түрленетіндігін, сол арқылы бейненің көрінісінің өзгерістерге ұшырайтындығын білдіреді.