Рейхспрезидент

1919 жылдан 1945 жылға дейін болған Германияның мемлекеттік басшысы

Рейхспрезидент (нем. Reichspräsident) — 1919 жылдан 1945 жылға дейін Веймар Республикасындағы және Үшінші рейхтегі Германия мемлекетінің басшысы. Лауазым 1934 жылдан 1945 жылға дейін бос болды[1].

Рейхспрезидент
нем. Reichspräsident

Рейхспрезидент штандарты (1926–1933)[⇨]
Басшылық етеді

Германия Веймар Республикасы (1919–1934)
Нацисттік Германия (1945)

Ресми резиденциясы

Рейхспрезидент сарайы (нем.), Берлин

Өкілеттігінің мерзімі

7 жыл, қайта сайлауға шектеусіз рұқсат етіледі

Алғашқысы

Фридрих Эберт

Соңғысы

Карл Дёниц

Өкілеттіктері

өңдеу
 
Рейхспрезидент сарайы (нем.), Вильгельмштрассе, Берлин

Веймар Республикасының Конституциясына сәйкес рейхспрезидентті тікелей халық сайлады. Өкілеттік мерзімі жеті жыл болды, қайта сайлауға шектеусіз рұқсат етілді. Рейхспрезидент 35 жасқа толған Германия азаматы бола алады.

Германия Федералдық президентінен айырмашылығы, рейхспрезидент тек өкілдік функцияларды орындап қана қоймай, Рейхстагты тарату құқығына ие болды (25-бап) және рейхсканцлерді қызметінен босату және тағайындау құқығын жүзеге асыра отырып, елдің саяси өміріне тікелей әсер етуі мүмкін (53-бап). Сонымен қатар, Веймар конституциясының 48-бабына сәйкес, даулы жағдайларда Рейх, Президент төтенше жағдай жарияланған кезде толық билікке ие болды («уақытша диктатор»). Рейхстагқа төтенше жағдайды жою құқығы берілді, бірақ рейхспрезидент оған заң шығару жиналысын тарату құқығына қарсы тұра алды. Рейхспрезидент сонымен қатар рейхсвердің Бас қолбасшысы болды (47 бап). Рейхспрезидент өзінің кең өкілеттіктерімен Веймар Республикасында кайзерді нақты алмастырды.

Рейхспрезиденттер тізімі

өңдеу
# Аты-жөні

(Өмір сүрген уақыты)

Қызметін атқаруы Партия
Қызметін атқара бастады Қызметін аяқтады
1   Фридрих Эберт (1871 – 1925) 11 ақпан 1919 28 ақпан 1925

(Лауазымында қайтыс болған)

ГСДП
[2]   Ганс Лютер (1879 – 1962) 28 ақпан 1925 12 наурыз 1925 Партиясыз
[2]   Вальтер Симонс (1861 – 1937) 12 наурыз 1925 12 мамыр 1925 Партиясыз
2   Пауль фон Гинденбург (1847 – 1934) 12 мамыр 1925 2 тамыз 1934

(Лауазымында қайтыс болған)

Партиясыз
*[1]   Адольф Гитлер (1889 – 1945)(Германияның фюрер және рейхсканцлері) 2 тамыз 1934 30 сәуір 1945

(Өзін-өзі өлтірді)

НСДАП
3   Карл Дёниц (1891 – 1980) 30 сәуір 1945 23 мамыр 1945

(Антигитлерлік коалициямен сотталған)

НСДАП

Штандарттары

өңдеу

Сондай-ақ

өңдеу

Дереккөздер

өңдеу
  1. a b Адольф Гитлер рейхспрезидент пен рейхсканцлер лауазымдарын біріктіру нәтижесінде фюрер лауазымын атқарған.
  2. a b Рейхспрезидент қызметін уақытша атқарушы.

Әдебиет

өңдеу
  • Chapter 4, Presidents and Assemblies, Matthew Soberg Shugart and John M. Carey, Cambridge University Press, 1992.

Сыртқы сілтемелер

өңдеу