Ресей мемлекеттік тарихи архиві

Ресей мемлекеттік тарихи архиві — Ресей Федерациясындағы тарихи құжаттар жинақталған тарихи мұрағаттық ғылыми мекеме. Санкт-Петербург қ-нда орналасқан. Патшалық Ресей кезіндегі билік орындары мен мекемелердің құжаттарын бір жерге топтастыру негізінде 1925 ж. құрылған. Бастапқыда Ленинград тарих архиві, 1929 ж. Орт. тарих архивінің Ленинград бөлімшесі, 1961 ж. КСРО мемл. тарихи архиві, 1992 РМТА аталды. Онда 18 ғ-дан 1918 жылға дейінгі кезеңге қатысты 7 млн-ға жуық істі құрайтын құжаттар жинақталған. Олардың басым көпшілігі Мемл. кеңестің, Мемл. думаның, Мин. кеңесінің, Сенаттың, Синодтың, мин-тердің, к-ттердің қызметіне тікелей қатысты. Сондай-ақ архивте өндіріс орындарының, мәдени ағартушылық ұйымдардың және жеке адамдардың қорлары да бар. Жоғары үкімет орындарының құжаттарында патшалық Ресейдің ішкі саясаты, 19 ғ-да жүргізілген реформалар, басқару мәселелері, сот жүйесі және халық ағарту ісінің ерекшеліктері көрініс тапқан. Мемл. думаның қорында 1 және 2 — Мемл. думаға сайланған қазақ депутаттары жайында нақтылы мәліметтер берілген. Синодтың қорында Қазақстандағы православ. шіркеулердің ашылуы және шоқындыру ісі көрініс тапқан. Ішкі істер мин. мен Жер шаруашылығы мин. қорларында орыс шаруаларының Ресейдің орт. аудандарынан шет аймақтарына қоныс аударуы, қазақ жеріндегі азаттық қозғалыстың барысы жайында құжаттар көп кездеседі. Қаржы мин. қорында патша үкіметінің экон. саясаты, ішкі және сыртқы сауданың жағдайы, Халық ағарту мин. қорында бастауыш, орта және жоғары білім беру ісінің, Жол қатынастары мин. қорында т. ж. құрылысының дамуы туралы құжаттар кеңінен орын алған. Қазақстандағы ислам дінінің ахуалы, мешіттер мен медреселердің қызметі Шет діндер департаменті қорында жинақталған. Баспа ісі мен цензура к-ті қорынан алғашқы қазақ баспасөздері “Серке”, “Қазақ”, “Қазақстан” газеттері мен “Айқап” журналының шығу тарихына қатысты құжаттарды кездестіруге болады. РМТА қорларындағы құжаттардың 18 ғ. мен 20 ғ-дың бас кезіндегі Қазақстандағы саяси-әлеум. жағдайды және ұлт-азаттық қозғалыстың дамуын зерттеуде маңызы зор.