Раушан

Раушан деп аталған басқа тұлғалар үшін, Раушан (айрық) деген бетті қараңыз.

Раушан (бактраша -{Raukshanak}- немесе парсы: Rowshaneh‎ — «сәулелі», «жарқыраған»; көне грекше: Ῥωξάνη, лат. Roxana) (342 — 309 жж. ЗБ) — Бактра кшатрасының қызы, Ескендір Зұлқарнайынның әйелі.

Раушан туған жері Парсы империясының шығыс жағында орналасқан Бактра өлкесі (қазіргі Ауғанстанның солтүстігі). Әкесі - өлкенің кшатрасы (сатрап) Ваксувадарва (Оксиарт) Ескендір Зұлқарнайын әскерлерімен өлкеге жақындай бастағанда әйелдері мен бала-шағасын берікті деп саналатын «Сұғдақ құзы» қамалына жіберген. Бірақ, македондық әскері тықсыруымен қамал 327 ЗБ жеңілді де, оның мекендеушілерінің барлығы (соның ішінде Оксиарттың әйелдері мен бала-шағасы) Ескендірдің тұтқынына түсті. Никомедиялық Арриан деген көне юнан жазушысы «Анабасис» деген кітабінда былай жазыпты (4.19):

...Осы қыздардың біреуін Роксана деп атаған. Ол бойжеткен қыз болған еді, сонда жорыққа қатысушылар, бұл бикеш Азияда көргендер сұлулардың арасында, жалғыз Дараявауш әйелін тек санамағанда, бір ару деп, қайта-қайта айтқан. Ескендір алғаш көргенінен оған ғашық болған, бірақ, тұтқынындағы қыз қолында болса да, өз құштарлығына күшпен қанағат болмай, өзін жайдақтатып заңды неке қию рәсімін өткізген еді.

Бұл мәліметке қарағанда тарихшылар сол кездегі Раушанның жасы 14-16 шамасында болыпты дейді. Куртиус жазады, Раушанды әкесі басқа 30 игі қыздар арасында салтанатты тойда патшаның көңілін көтеру үшін әкелгенде Ескендір байқап қалған. Бұның айтуынша патша нөкерлері азсынушылығын перделеген: «…Азия мен Еуропаның патшасы тойда көңілін көтеру үшін әкелінген қыздан жеңіскерлерге ұлық тудыру үшін әйелі етті» (Curt., 8.4).

Бұл некеде Ескендірдің құштарлығынан басқа ақылға салынған саяси себептері де болған. Плутарх мәндемесі:

И его брак с Роксаной, красивой и цветущей девушкой, в которую он однажды влюбился, увидев её в хороводе на пиру, как всем казалось, вполне соответствовал его замыслу, ибо брак этот сблизил Александра с варварами, и они прониклись к нему доверием и горячо полюбили его за то, что он проявил величайшую воздержанность и не захотел незаконно овладеть даже той единственной женщиной, которая покорила его.