Рәбиға Сәтіғалиқызы Сыздық

Рәбиға Сәтіғалиқызы Сыздық (1924 жылғы 17 тамызда Ақтөбе облысы Ойыл ауылында туған – 2020 жылғы 4 шілдеде Алматы қаласында қайтыс болған) – филология ғылымдарының докторы (1972), профессор (1989). Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі (2003), Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1989), Сәтіғали Құтқожин мен Айғанымның қызы.

Рәбиға Ғалиқызы Сыздықова
Туған күні	17 тамыз 1924 (1924-08-17)
Туған жері	Ақтөбе облысы, Ойыл қалашығы
Қайтыс болған күні	4 шілде 2020 (2020-07-04) (95 жас)
Қайтыс болған жері	Алматы
Азаматтығы	Қазақстан
Ғылыми аясы	лингвистика
Жұмыс орны	А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты
Ғылыми дәрежесі	филология ғылымдарының докторы
Ғылыми атағы	Академик, профессор
Альма-матер	әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Өмірбаяны

Жыл	Оқиға
1924 жылы	Рәбиға Сәтіғалиқызы дүниеге келеді.
1937 жылы	Қуғын-сүргінге ұшыраған.
1940 жылы	Ақтөбедегі (Темір қаласы) педагогикалық училищені бітірген
1943 жылы	Педучилищені толық аяқтап, қазақ тілі мен әдебиетінен сабақ беруге жұмысқа орналасады.
1944 жылы	Ақтөбедегі пединститутқа оқуға түсіп, жедел тәмамдап, үздік бітіріп шығады.
1945 жылы	«Ұлы Отан соғысы кезінде еңбектегі ерлігі үшін» медалімен наградталады.
1945 жылы	Абайдың 100 жылдық мерейтойы мен дәстүрлі Тамыз конференциясына қатысуға делегат мүшесі боп аттанады.
1947 жылы	Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтын (қазіргі Қазақ ұлттық педагогикалық университеті) бітірген
1950 жылы	«Халық жауының қызы» атымен ұрпақ тәрбиелеу ісінен шеттетіледі.
1951 жылы	Абай атындағы Қазақ педагогикалық институттың аспирантурасын бітірген
1957 жылы	Ісмет Кеңесбаевтың шақыртуымен Ғылым Академиясына ауысып, нағыз ғалымдық жолға түседі.
1959 жылы	«Абай қара сөздерінің негізгі морфологиялық ерекшеліктері» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғады.
1940 – 1994 жылы	мектепте мұғалім, педучилищеде оқытушы, “Мектеп” (қазіргі “Рауан”) баспасында редактор, редакция меңгерушісі
1961 – 1967 жылы	А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтында қазақ тілі тарихы мен диалектологиясы бөлімнің меңгерушісі
1964 жылы	Қ. Жұбановқа арнап баяндама жасап, кейін «Ғалым-азамат» атты кітапша шығарады.
1971 жылы	«Абай шығармаларының тілі» тақырыбында докторлық диссертация қорғады.
1980 – 1994 жылы	А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтында тіл мәдениеті бөлімнің меңгерушісі
1994 жыл	құрметті демалыста
1995 жылы	Ш.Уәлиханов атындағы сыйлыққа ие болды.

Зерттеулер

Сыздық Рәбиға "Абай қара сөздерінің негізгі морфологиялық ерекшеліктері" (1959) тақырыбында кандидаттық, Сыздық Рәбиға “Абай шығармаларының тілі” (1972) тақырыбында докторлық диссертация қорғаған. Қазақ әдеби тілінің нормаларын қалыптастыруға арналған “Тілдік норма және стиль” (1984) еңбегі – қазақ тіл мәдениетінің негізін қалаушы зерттеушілердің бірі. Ғылыми-зерттеу еңбектері қазақ әдеби тілінің тарихы, Абайдың поэтикалық тілі, қазақ тілінің поэтикасы, XV – XIX ғасырлардағы ақын-жыраулар тілі, ортағасырлық жазба ескерткіштер тілінің тарихы мен лексика-грамматикалық құрылымы, текстологиясы, тарихи лексика, лингвостилистика, тіл мәдениеті, орфография, жазу теориясы, Ахметтану, лингводидактика салаларында 100-ден астам магистрлік және кандидаттық диссертациялар қорғаған.

Марапаттар

“Қазақ әдеби тілінің тарихы” монографиясы үшін Ш.Уәлиханов атындағы сыйлығы (1995), Абайдың шығармалық мұрасын зерттеген еңбектер топтамасы үшін ҚР Мемлекеттік сыйлығын (1996) алған. Түркітану саласындағы еңбектері үшін халықаралық конференцияларда бірнеше мәрте арнайы дипломдар мен сертификаттарға ие болды. “Құрмет белгісі” (1971), “Парасат” (2004) ордендерімен, бірнеше медальдармен марапатталған.

Шығармалары

• Қазақ тілі орфографиясы мен пунктуациясы жайында анықтағыш, А., 1959, 1996;
• Сөздер сөйлейді, А., 1980, 1994, 2004;
• Сөз сазы, А., 1983;
• А.Байтұрсынов, А., 1990;
• Қазақ әдеби тілінің тарихы, А., 1993, 2004;
• Абайдың сөз өрнегі, А., 1995, 2004;
• Сөз құдіреті, А., 1997;
• Қазақ тілінің анықтағышы, Аст., 2000;
• Тілдік норма және оның қалыптасуы, Аст., 2001;
• Абай және қазақтың ұлттық әдеби тілі, А., 2004;
• Қ.А. Иасауи “Хикметтерінің” тілі, А., 2004.

Сыртқы сілтемелер

• Рабиға Сыздық: Ғылымда жүрген қазақ әйелінің жүгі өте ауыр