Сайын Мұратбеков

кеңес–қазақстандық жазушы–прозаик, журналист

Сайын Мұратбеков (1936-2007) – қазақ жазушысы.

Сайын Мұратбеков
Туған күні

15 қазан 1936 (1936-10-15)

Туған жері

Қоңыр, Ескелді ауданы, Алматы облысы, Қазақ КСР

Қайтыс болған күні

13 наурыз 2007 (2007-03-13) (70 жас)

Қайтыс болған жері

Алматы, Қазақстан

Азаматтығы

Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы КСРО Қазақстан

Ұлты

қазақ

Мансабы

жазушы, прозаик

Бағыты

ауыл прозасы

Жанры

повесть, әңгіме

Шығармалардың тілі

қазақша

Дебюті

1961

Өмірбаяны

өңдеу

1936 жылдың 15 қазанда Алматы облысының Қапал ауданындағы Қоңыр ауылында туған. Найман руынан шыққан.[1]

1957-1963 жж. ҚазМУ-де сырттай оқыған, 1971 жылы Мәскеудегі Жоғары әдеби курсты бітірген.

1954-1962 жж. туған ауылында колхозшы, мұғалім, аудандық, облыстық газеттердің әдеби қызметкері, 1962-1972 жж. «Жұлдыз» журналында, «Қазақ әдебиеті» газетінде бөлім меңгерушісі, Қазақстан Жазушылар одағында кеңесші, Көркем әдебиетті насихаттау бюросының директоры, 1972-1977 жж. Қазақстан КП Орталық Комитетінде жауапты қызметкер, 1977-1980 жж. «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы, 1980-1984 жж. Қазақстан Жазушылар одағының хатшысы, 1984-1986 жж. «Жазушы» баспасының директоры, 1988-1991 жж. ҚЖО-ның екінші хатшысы болған.

XI сайланған Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты.

Шығармашылығы

өңдеу

Жазушының алғашқы шығармалары 50-жылдардың аяғында жариялана бастаған. Содан бергі уақытта әңгімелері мен повестерінің «Менің қарындасым» (1961), «Ауыл оты» (1964), «Көкорай» (1967), «Отау үй» (1968), «Жабайы алма» (1972), «Дос іздеп жүрмін» (1973) жинақтары, таңдамалы шығармаларының бір томдығы (1981), 1986 және 1991 жж. екі томдығы, 2004 жылы «Ескек жел» атты әңгімелер жинағы жарық көрген.

1989 жылы «Қалың қар», 1995 жылы «Өліара» повестері кітап боп шықты.

Шығармалары көптеген шетел тілдеріне аударылып, жақсы сұраныс тапқан. Алматы баспаларынан орыс тілінде «Дом молодых», «Камен тугай», «Дикая яблоня», т.б. кітаптары, Мәскеу баспаларынан әр жылдары жарық көрген «Дикая яблоня», «На вершине Учкары», «Запах полыни», «У теплого родника», т.б. кітаптары, Ташкентте өзбек тілінде «Евшан иісі», Қазанда татар тілінде «Әрем иісі», украин, белорус, грузин, армян, Әзірбайжан, литва, т.б. туыстас халықтар тілдерінде әңгіме, повестері, араб тілінде «Жусан иісі» повестері мен әңгімелері жеке кітап болып шықты.

Жазушының сценарийі бойынша Тел өскен ұл атты көркем фильм жарық көрген. Сайын Мұратбековтың сценарийі бойынша көптеген театралдық көріністер қойылған.

Аударма саласында Әнуар Әлімжановтың белгілі роман-повестерін, сондай-ақ Г.Толмачевтің Д.Қонаев, Н.Назарбаев туралы деректі повестерін Алекс ла Гуманың «Тас ғалам» романын қазақшалаған.

«Тел өскен ұл» (реж. Ш.Бейсенбаев, 1976) кинофильм сценарийінің авторы.

Марапаттары

өңдеу

2003 жылы «Жабайы алма» повесі үшін Тәуелсіз «Тарлан» сыйлығының лауреаты атанды.

«Құрмет Белгісі» орденімен марапатталған.

1990 жылы «Қалың қар» повесі үшін Қазақстан Жазушылар одағының М. Әуезов атындағы әдеби сыйлығы, 1998 жылы Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері атағы берілген.

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (2006).[2]

Дереккөздер

өңдеу
  1. https://abai.kz/post/3793
  2. Қазақстан жазушылары: Анықтамалық/Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса Алматы: «Аң арыс» баспасы, 2009 жыл