Самырсын қарағай

Самырсын қарағай - жаңғағы жеуге жарамды қарағайдың бірнеше түрі. Қылқан жапырағы бес - бестен қысқа өркеніне топтанған ағаш.

Биологиялық сипаттамасы

Бүрі қақырамайды, 2 - жылы пісіп жетіледі, түгелдей түседі. Дәні ірі, үлпілдек қанатсыз (кейде түсіп қалатын қанатты), сырты қатты қабықты. КСРО - де Сібір самырсын қарағайы өсті. Бұның биіктігі 35 метр (кейде 1,5-2 метр) диаметрі 1,8 метрге дейін, бөрік басы қомақты сүйір. Қылқанның ұзындығы 6-13 сантиметр, 3 қырлы, көкшіл түсті, 3 - 5 жылда түсіп қалады. Дәні қара қоңыр, ұзындығы 10 - 14 мм, ені 6-10мм, 5- 6 жасында көп жаңғақ шығады.

Қолданылуы және таралуы

Еуропа бөлігінің солтүстік - шығысында Вычегда өзенінен бастап Батыс және Шығыс Сібірде шырша, майқарағай т.б. орман ағаштарымен аралас не жеке орман түріне тауда, жазық жерде өседі. Самырсын қарағай 500 жыл тіршілік етеді, 20 - 70 жасынан 250 жылға дейін жеміс береді, дәнінен самырсын майы алынады. Орал, Батыс Сібір, Якутияда жаңғағы көп жиналады. Қиыр Шығыста, Солтүстік - Шығыс Қытайда, Кореяда корея не маньчжур самырсын қарағайы таралған. Бұл биіктігі 30 - 40 метр, диаметрі 1,5-2 метр ағаш. Тау беткейлерінде майқарағай, үйеңкі, жөкемен бірге өседі. Самырсын қарағай тобына самырсын стланник, еуропа қарағайы, италия қарағайы жатады. Самырсын қарағайын кейде самырсын деп қате атайды. Самырсын құрылыста ағаш бұйымдарын жасауға пайдаланылады.

Қолданылған әдебиет

• Қазақ Совет энциклопедиясы, 1976 жыл, Алматы,10 том, 12 бет