Сантал ағашы

Сантал немесе сандал ағашы (лат. Santalum) - тропикалық ағаштардың бір түрі.

Сантал (сандал ағашы) майы парфюмерияда, косметикада және медицинада кеңінен қолданылды, бірақ барлық осы салалардың ішінен іс жүзінде ығыстырылды: парфюмерия мен косметикада жоғары бағаға (1 кг үшін 2000 доллардан астам) және ағаштардың  жойылуына байланысты синтетикалық хош иістерге көшуге тура келді, ал медицинада одан бас тартылды: арзан және тиімді дәрілер, атап айтқанда антибиотиктер. Ароматерапияда қолданылады. Жүргізілген зерттеулерге сәйкес, дүкендер мен дәріханаларда ұсынылған сандал ағашының эфир майының барлық дерлік ассортименті синтетикалық алмастырғыштар болып шықты (хош иісті имитациялау үшін яванол, эбанол, полисантол) немесе басқа арзан эфир майларымен (Амирис) ауыстырылды. Айтуынша, синтетикалық майлар өндірушілер әлі де "100% табиғи ақ сандал эфир майы" жапсырмасымен қамтамасыз етеді, бұл зерттеушілердің пікірінше, сатып алушыларды адастырады және олардың денсаулығына қауіп төндіреді.

Ақ сандал ағашы эфир майының және сандалдың басқа сорттарының құны 1 кг үшін 2000 доллардан асты, ал кейбір елдерде бұл өнімді сатуға тыйым салу ұсынылады. Қазіргі уақытта Үндістанда 30000 гектардан астам жерге ақ сандал отырғызылды. 2040 жылдан бастап 1000 гектар екпеге 30-35 жастағы ағаштарды кесуге болады, олардан 200 тонна эфир майы алынады. Үндістан мен Австралия 2040 жылға қарай АҚ сандал эфир майының негізгі жеткізушілері болады деп болжануда.

Жабайы жағдайда АҚ санталум Малай архипелагында Ява аралының шығыс бөлігінен Тимор аралына дейін кездеседі. Кейбір ботаниктер бұл түрдің Үндістанда да жабайы өседі деп сенген және қазір де солай деп санайды. Бірақ бірқатар нердтер Үндістанда ежелден бері өсіріліп келе жатқан ақ санталумның осында натурализацияланғанын және кең таралғанын дәлелдеді. Үндістан, әсіресе Карнатакадағы Майсор қаласы, 1998 жылға дейін сандал ағашы мен сантал майының негізгі жеткізушісі болды; қазір ол негізінен Австралияда өндіріледі.