Сап алтын

Сап алтын - алтын құрамындағы күмістің (43 % -не дейін) қатты ерітіндісі түрінде кездесетін минерал.

Бернар Отто Холтерман және Холтерман плитасы

Кубтық сингонияда кристалданады, жеке кристалдарыоктаэдр, ромбылық додекаэдр, куб сияқты болады.

Түсі қанық және солғын сары, қызғылт. Қаттылығы Моос шкаласы бойынша 2,5 Тығыздығы 19700-16800 кг/m².

Түйірлерінің ірілігіне қарай Сап алтын

• нәзік дисперсті (1-5 мк),
• тозаң тәрізді (5-50мк),
• ұсақ түйірлі (0,05-2мм),
• ірі түйірлі (2 мм-ден жоғары) болып ажыратылады.

Салмағы 5 грамнан жоғары Сап алтын арнаулы есепке алынады. Сап алтынның ірі кесектері Австралияда ("Холтерман плитасы" - жыныс кесектерімен қоса285 г, "Сүйкімді бейтаныс" - 70,9 кг, "Күткен қонақ" - 68,1 кг), Оралда ("Үлкен ұшбұрыш" немесе "дүниежүзілік монстр" - 36,2 кг), Ленада табылды.

Шығыс Қазақстанда революциядан бұрын салмағы 32 фунттық, Ұлы Отан соғысы жылдары 20 кг-дай, 1966 ж. Бестөбе алтын кенінде 900 г Сап алтын кесектері табылды.

Сап алтын кварц желілерінің жарықшаларында пирит, арсенопирит, пирротин т.б. сульфидтермен бірге ұшырайды. Ағынды су арқылы кесек жыныстармен бірге көшкенде қажалады, жұмырланады, пішіні өзгереді.

Дереккөздер

• “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998