Аккадтық Саргон

	Аккадтық Саргон; Sargon of Akkad; 𒊬𒊒𒄀
	; ; Аккадтық саргонның маскасы
Лауазымы
	Аккад патшасы; Шумер патшасы; Ғаламның патшасы
	Аккад патшасы; Шумер патшасы; Ғаламның патшасы
ш. 2334–2284 б.з.д.
Ізбасары	Римұш (Rimush)
Өмірбаяны
Жерленді	Белгісіз
Династия	Аккад династиясы
Әкесі	Ла'ибум (La'ibum)
Жұбайы	Ташлұлтұм (Tashlultum)
	өңдеу

Аккадтық Саргон (немесе Ұлы Саргон, 𒊬𒊒𒄀 = Šar-ru-gi)^[2]) —— Аккад империясының алғашқы билеушісі, ол б.з.д 23-24ғғ-да Шумер қала-мемлекеттерін бойсұндыруымен танымал.^[3] Ол әдетте жазба тарихтағы көпұлтты, орталықтандырылған империя құрған Тұңғыш билеуші деп есептеледі.^[4]

Ол "Саргондық", немесе "Көне Аккадтық" деп аталатын әулеттің құрушысы болды, бұл әулет Гутилер патшалығы Шумерді бағындырғанға дейін империяға бір ғасырдай үстемдік етті.^[5] Шумер патшалары тізімінде Саргон Киш патшасы Ур-Забабаның шарап тасушысы болған.^[6] Аккадтық Саргонды кейінгі Көне Ассирия империясы кезеңіндегі Саргон І патшамен шатастыруға болмайды.^[7]

Аккадтық Саргонның империясы (архиологиялық анықталмаған) астанасы Аккад (тағы Агаде (Agade)) қаласын негіз етіп, Месопотамияның көп бөлігін, Леванттың біршама бөліктерін өзіне қосып алды, Хурриттер (Hurrite) мен Эламдарға (Elamite) дейін шабуыл жасады деп есептеледі.

Билігінің алғашқы жылдарында ол Жоғарғы Месопотамияда өз билігін күшейтеді. Батысқа, яғни Сирияға бірнеше жорық жасаған Саргон ежелгі Киш елінің патшасын құлатып, орнына өзі отырды. Кишті қалпына келтіріп, халықтың сол жерде тұрғылықты қоныстануына жағдай жасайды.

Саргон .з.д. 7-8ғғ-да Жаңа Ассирия әдебиетінде аңызға айналған ғажайп тұлға ретінде көрінеді. Саргонның туылуы туралы аңыз фрагменттері бар тақтайшалар Ашурбанипал кітапханасынан (Library of Ashurbanipal) табылды.^[8]^[9]^[10]

Дереккөздер

↑ "King of Akkad, Kish, and Sumer" is a translation of the Akkadian phrase "LUGAL Ag-ga-dè^KI, LUGAL KIŠ, LUGAL KALAM.MA^KI". See Peter Panitschek, Lugal - šarru - βασιλεύς: Formen der Monarchie im Alten Vorderasien von der Uruk-Zeik bis zum Hellenismus (2008), p. 138. KALAM.MA, meaning "land, country", is the old Sumerian name of the cultivated part of Mesopotamia (Sumer). See Esther Flückiger-Hawker, Urnamma of Ur in Sumerian Literary Tradition (1999), p. 138.
↑ Sargon inscriptions.
↑ The date of the reign of Sargon is highly uncertain, depending entirely on the (conflicting) regnal years given in the various copies of the Sumerian King List, specifically the uncertain duration of the Gutian dynasty. The added regnal years of the Sargonic and the Gutian dynasties have to be subtracted from the accession of Ur-Nammu of the Third Dynasty of Ur, which is variously dated to either 2047 BC (Short Chronology) or 2112 BC (Middle Chronology). An accession date of Sargon of 2334 BC assumes: (1) a Sargonic dynasty of 180 years (fall of Akkad 2154 BC), (2) a Gutian interregnum of 42 years and (3) the Middle Chronology accession year of Ur-Nammu (2112 BC).
↑ Аккадтық Саргон патша https://www.nationalgeographic.com/culture/people/reference/king-sargon-akkad/
↑ Van de Mieroop, Marc. A History of the Ancient Near East: ca. 3000–323 BC. Blackwell, 2006, ISBN 978-1-4051-4911-2. p. 63.
↑ The History of the Ancient World: From the Earliest Accounts to the Fall of Rome - Susan Wise Bauer - Google Książki. — ISBN 9780393070897.
↑ Bromiley 1996
↑ Westenholz, Joan Goodnick (January 1984). "Review of The Sargon Legend: A Study of the Akkadian Text and the Tale of the Hero Who Was Exposed at Birth. By Brian Lewis". Journal of Near Eastern Studies 43 (1): 73–79. doi:10.1086/373065. ISSN 0022-2968. JSTOR 545065.
↑ Brian Edric Colless The Empire of Sargon. Тексерілді, 25 мамыр 2013.
↑ King, L. W. Chronicles concerning early Babylonian kings — London, Luzac and co., 1907. — P. 87–96.

[titles-1] "King of Akkad, Kish, and Sumer" is a translation of the Akkadian phrase "LUGAL Ag-ga-dè^KI, LUGAL KIŠ, LUGAL KALAM.MA^KI". See Peter Panitschek, Lugal - šarru - βασιλεύς: Formen der Monarchie im Alten Vorderasien von der Uruk-Zeik bis zum Hellenismus (2008), p. 138. KALAM.MA, meaning "land, country", is the old Sumerian name of the cultivated part of Mesopotamia (Sumer). See Esther Flückiger-Hawker, Urnamma of Ur in Sumerian Literary Tradition (1999), p. 138.

[Sargon_inscriptions-2] Sargon inscriptions.

[chronology-3] The date of the reign of Sargon is highly uncertain, depending entirely on the (conflicting) regnal years given in the various copies of the Sumerian King List, specifically the uncertain duration of the Gutian dynasty. The added regnal years of the Sargonic and the Gutian dynasties have to be subtracted from the accession of Ur-Nammu of the Third Dynasty of Ur, which is variously dated to either 2047 BC (Short Chronology) or 2112 BC (Middle Chronology). An accession date of Sargon of 2334 BC assumes: (1) a Sargonic dynasty of 180 years (fall of Akkad 2154 BC), (2) a Gutian interregnum of 42 years and (3) the Middle Chronology accession year of Ur-Nammu (2112 BC).

[4] Аккадтық Саргон патша https://www.nationalgeographic.com/culture/people/reference/king-sargon-akkad/

[5] Van de Mieroop, Marc. A History of the Ancient Near East: ca. 3000–323 BC. Blackwell, 2006, ISBN 978-1-4051-4911-2. p. 63.

[urlThe_History_of_the_Ancient_World:_From_the_Earliest_Accounts_to_the_Fall_of_Rome_-_Susan_Wise_Bauer_-_Google_Książki-6] The History of the Ancient World: From the Earliest Accounts to the Fall of Rome - Susan Wise Bauer - Google Książki. — ISBN 9780393070897.

[7] Bromiley 1996

[westenholz-8] Westenholz, Joan Goodnick (January 1984). "Review of The Sargon Legend: A Study of the Akkadian Text and the Tale of the Hero Who Was Exposed at Birth. By Brian Lewis". Journal of Near Eastern Studies 43 (1): 73–79. doi:10.1086/373065. ISSN 0022-2968. JSTOR 545065.

[9] Brian Edric Colless The Empire of Sargon. Тексерілді, 25 мамыр 2013.

[10] King, L. W. Chronicles concerning early Babylonian kings — London, Luzac and co., 1907. — P. 87–96.

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]