Сағым күн
Сағым күн（Sun dog[1]）— қораланудың айырықша түрі, ерекше бір атмосфералық оптикалық құбылыс есептеледі. Кеңістікте қалқыған алты қырлы мұз кесектері ретті түрде күн сәулесін сындырып, шағылыстырғанда әуелгі күннің екі жағынан екі (не төрт) күн пайда болады.[2] Мысалы 2013 жылы Қытайдан 5 күн бір уақытта көрінген болатын.
Сағымкүн көбінесе 22° қоралануда пайда болады.[3] Ол әлемнің кез келген түкпірінде, кез келген маусымда болуы мүмкін, бірақ ылғи да анық, көрнекі бола бермейді. Әсіресе күн батқан кезде көбірек көрінеді.
Сағым күн өте мұз кристалдары өте суық ауада, ауа ағысы біршама баяу өңірде көбірек пайда болады. Сағым күндер шынайы күнге салыстырғанда қызарыңқы болады.
Грек тілінде Parhelion (παρήλιον – parēlion) сөзінің мағынасы "күннің қасында" дегенді білдіреді.[4] Ал ағылшын тіліндегі Sun dog сөзінің келіп шығуы әлі толық анық емес, көбінесе оны ежелгі Скандинавия ертегілерімен байланыстырады.[5]
.jpg)
Ежелгі грек философы Аристотель өзінің «Метеорология — Ауа райы туралы» кітабында былай жазған: "Күн секілді екі жасанды күн күнмен бірге туып, бірге айналып, ақыры бірге батты" деп жазады. Ол тағы "Жасанды күндер" әрқашан бірдей биікте және бірдей қашықтықта болады, көбінесе күн шыққан және батқан кезде анық көрінеді, ал түсте тым аз көрінеді деп түсіндірді.
Ақын Араттың (Aratus, «Phaenomena» 880-891）жазуынша, Сағым күн оның ауа райын болжауының бір дерегі есептеледі, ол Сағым күнге қарай отырып жаңбыр мен желді, болуы мүмкін дауылды нөсерді болжай аламын деген.
Артемидор (Oneirocriticaлық, «Түс жору кітабы») өз кітабында жасанды күндер арасындағы Құдайлар туралы айтады.[6]
Республикашыл шешен Цицерон Сағым күнді сенаттың екіжүзділігіне теңеу ретінде қолданады.[7]
Сенека өзінің табиғат туралы кітабында да Сағым күнді тілге алады.[8]
1629 жылы жазда Римде көрінген Сағым күн Декарттың метафизиканы тастап, табиғат философиясын зерттеу еңбектерін жазуына түрткі болған екен.[9]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ The American Heritage Dictionary of the English Language http://education.yahoo.com/reference/dictionary/entry/mock%20sun Мұрағатталған 8 шілденің 2012 жылы.
- ↑ Cowley, L Effect of solar altitude. Atmospheric Optics. Тексерілді, 15 сәуір 2007.
- ↑ The American Heritage Dictionary of the English Language, 2004
- ↑ Parhelion. Oxford English Dictionary. Тексерілді, 30 желтоқсан 2013.
- ↑ Persson, Jonas Norse Constellations. Digitalis Education Solutions, Inc.. Тексерілді, 30 желтоқсан 2013.
- ↑ p.125 Artemidorus – The Interpretation Of Dreams Oneirocritica by Artemidorus Translation and Commentary by Robert J. White c.1975 1990 Oriingal Books, Inc. 2nd Edition Published in the U.S. ISBN 0-944558-03-8
- ↑ Cicero; CD Yonge (trans.) On the Commonwealth, Book 1 (260), 367, (369). Project Gutenberg (1877).
- ↑ Seneca, Ricerche sulla Natura, P. Parroni editor, Mondadori, 2010
- ↑ René Descartes - Metaphysical turn, Stanford Encyclopaedia of Philosophy