Сегізаяқтылар

 Басқа мағыналар үшін Сегізаяқ (мағына) деген бетті қараңыз.

Сегізаяқтылар (лат. Octōpoda көне грекше: ὀϰτώ «сегіз» және көне грекше: πούς «аяқ» дегеннен шыққан) — басаяқты моллюскалардың аса танымал өкілдері

Сегізаяқтылар
Кәдімгі сегізаяқ (Octopus vulgaris)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Моллюскалар Табы: Басаяқтылар Ұлы сабы: Octopodiformes Сабы: Octopoda
Синонимдері
Octopoida Leach, 1817

Дене сипаттамасы

Сегізаяқтардың денесі жұмсақ, бастары жақсы жетілген, үш жүрегі және сегіз аяғы болады. Қармалауыштарының ұзындығы 5 см-ден 10 м-ге дейін болады. Сегізаяқтар қармалауыштарынан айырылған жағдайда регенерациялау қабілетіне ие. Әрбір қармалауыштарының сорғыштары немесе сіміру кеселері болады. Қармалауыштары денелеріне барып негізгі бөлік деп аталатын жерлерімен бірігеді. Тоқылдақтың тұмсығындай мүйізді ауызы осы астыңғы бөліктің ортасында орналасады. Сегізаяқтардың құлақтары болмайды. Олар ести алмайды. Олардың өте жақсы көретін екі үлкен көзі болады. Сонымен қатар, олардың иіс сезу, дәм сезу және сипап сезу мүшелері өте жақсы дамыған.

Өлшемі

1 сантиметрден (Argonauto argo еркегі) 4 метрге дейін (en:Haliphron atlanticus).

Массасы

Кейбір сегізаяқ түрлері үлкен мөлшерге ие болады - жалпы ұзындығы 300см және 50 кг-ға дейін жетеді (Несис, 1982; Филлипова және т.б., 1997) Басқа мағлұматтар бойынша Дофлейна сегізаяғының ұзындығы 960 см және массасы 270кг болады (High, 1976; Hartwick, 1983).

Өмір сүру уақыты

Орташа уақыты 1 - 2 жыл, тек анда-санда ғана 4 жылдан асады.

Мекендері

Сегізаяқтар мұхит түптеріндегі немесе соған жақын жерлердегі жартастарды немесе үңгірлі жерлерді мекендейді. Әдетте, олар бір үңгірде бір немесе екі апта тұрып, одан кейін жаңасына ауысады. Сонымен қатар, кейбір сегізаяқтар ұлулардың жабындарын да мекендейді.

Көк қан

Сегізаяқтардың канының түсі көк болады. Олардың қандарының көк болу себебі – оттегі тартатын протеиндерде мыстың болуы.

Жүйке жүйелер і

Сегізаяқтардың жүйке жүйелері өте жақсы дамыған, осының себебінен олар ең ақылды омыртқасыздардың бірі болып табылады. Жүйке жүйелерінің үштен бір бөлігі миларында орналасса, қалған бөлігі аяқтары мен денесіне таралған. Сегізаяқтың әрбір қолында шамамен 170 миллион нервжасушасы болады, солар қолдарының қимылын басқарады. Басқаша айтқанда, әрбір қолының өз «миы» болады. Сонымен қатар, зерттеулер сегізаяқтардың ұзақ уақыттық және қысқа уақыттық есте сақтау қабілеттерінің де жақсы жетілгенін көрсетті. Оған қоса, сегізаяқтардың шырмауларды шешіп, қиын жерлерден жол тауып шыға алатындықтары белгілі болған.

Қоректері

Сегізаяқтар шаяндармен, ұлулармен, балықтармен, қос жақтаулы ұлулармен және басқа да су жануарларымен қоректенеді. Барлық сегізаяқтар улы. Олар құрбандарын мықты тұмсықтарымен тістеп, уын енгізу арқылы өлтіреді.

Қорғануы

Сегізаяқтардың өте қауіпті жаулары бар. Акулалар, жыланбалықтар және дельфиндер сегізаяқтарды аулағанды жақсы көреді. Олар – жасырынудың ұсталары. Түсі қоршаған ортамен бірдей болу үшін реңдерін және дене бітімдерін өзгерте алады. Осының арқасында олар жауларынан құтылады. Сонымен қатар, олардың денелерінде арнайы қапшықтары бар, содан қара сия бөлінеді. Сегізаяқтарды жаулары қуған жағдайда олар сол қапшықтардан сияны төгіп, жауларының алдын жауып қалып, қашып құтылады.