Сегіз Тармақты Жол
Сегіз Тармақты Жол немесе Сегіз Тармақты Асыл (Тура) Жол (па. арья аштанга марга)[1] — Будда нұсқаған, дуккхадан[2] айырылуға және сансарадан[3] босалуға бастайтын жол.
| Келесі тілдегі баламасы: | |
|---|---|
| Пали: | ariya aṭṭhaṅgika magga |
| Санскрит: | आर्याष्टाङ्गो मार्गो ārya aṣṭāṅgika mārga |
| Қытай тілі: | 八正道 bā zhèng dào |
| Жапон тілі: | 八正道 хассё:до: |
| Портал Буддизм | |
Буддизмнің Төртінші Асыл Хақиқаты азаптан айырылуға бастайтын жолды (марга), Будданың өзі жүрген жолды нұсқайды, сондай-ақ бұл жолмен кез келген адам — тақуа болсын, дүниеліктер болсын жүруі тиіс. Будда нұсқаған бұл жол сегіз қағидадан тұрағандықтан «Сегіз Тармақты Асыл Жол» деп аталады[4].
Жол сатылары
өңдеуСегіз Тармақты Асыл Жол келесі үш топқа бөлінетін сатылардан тұрады[5][6]:
| Қазақ тілі | Пали | Санскрит | Қытай тілі | Жапон тілі | Тай тілі | Тибет тілі | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Даналық | Paññā | Prajñā | |||||
| I | Дұрыс (Тура) көзқарас | sammā-diṭṭhi IAST[7] | samyag dṛṣṭi IAST | 正見 | 正見, сё: кэн | สัมมาทิฏฐิ | yang dag pa’i lta ba |
| II | Дұрыс (Тура) ниет | sammā-saṅkappa IAST | samyak saṃkalpa IAST | 正思惟 | 正思惟, сё: сиюи | สัมมาสังกัปปะ | yang dag pa’i rtog pa |
| Адамгершілік | Sīla | Śīla | |||||
| III | Дұрыс (Тура) сөйлеу | sammā-vācā IAST | samyag vāc IAST | 正言 | 正語, сё: го | สัมมาวาจา | yang dag pa’i ngak |
| IV | Дұрыс (Тура) мінез | sammā-kammanta IAST | samyak karmānta IAST | 正業 | 正業, сё: го: | สัมมากัมมันตะ | yang dag pa’i las kyi mtha' |
| V | Дұрыс (Тура) ғұмыр салты | sammā-ājīva IAST | samyag ājīva IAST | 正命 | 正命, сё: мё: | สัมมาอาชีวะ | yang dag pa’i 'tsho ba |
| Рухани тәртіп | Samadhi | Samadhi | |||||
| VI | Дұрыс (Тура) талпыныс | sammā-vāyāma IAST | samyag vyāyāma IAST | 正精進 | 正精進, сё: сё: дзин | สัมมาวายามะ | yang dag pa’i rtsol ba |
| VII | Дұрыс (Тура) еске алу | sammā-sati IAST | samyak smṛti IAST | 正念 | 正念, сё: нэн | สัมมาสติ | yang dag pa’i dran pa |
| VIII | Дұрыс (Тура) көңіл бөлу | sammā-samādhi IAST | samyak samādhi IAST | 正定 | 正定, сё: дзё | สัมมาสมาธิ | yang dag pa’i ting nge 'dzin |
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Жуковский, Копцева, 2005
- ↑ Жуковская, 1992, «Негізгі қағидалар»
- ↑ Лысенко, 2003
- ↑ Сутта нипата 47.3.
- ↑ Жуковский, Копцева, 2005
- ↑ ДН 22: Махасатипаттхана сутта Мұрағатталған 15 қазанның 2013 жылы.; Сатипаттхана-вибханга Сутта.
- ↑ «sammā» термині «мінсіз», «асыл» деп те аударылады.
Әдебиет
өңдеу- Абаева Л. Л., Андросов В. П., Бакаева Э. П. және т.б. Буддизм: Сөздік / ред. Н. Л. Жуковской, А. Н. Игнатовича, В. И. Корнева — М.: Республика, 1992. — 288 б. — ISBN 5-250-01657-X.
- Жуковский В. И., Копцева Н. П. Шығыс өнері — Красноярск: Краснояр. мемл. ун-т, 2005. — 402 б. — ISBN 5-7638-0575-5.
- Лестер Р. Ч. Буддизм: Мінсіздікке жол // Әлем діндері. Екі томдық. Том 2 / пер. А. Н. Коваля — М.: КРОН-ПРЕСС, 1996. — Б. 264—394. — 640 б. — ISBN 5-232-00311-9, ISBN 5-232-00313-5 (Том 2).
- Лысенко В. Г. Ерте буддизм: дін және философия. Оқу құралы — М.: ИФ РАН, 2003. — 246 б. — ISBN 5-201-02123-9.
- Лысенко В. Г. Сегіз Тармақты Жол // Буддизма философиясы: энциклопедия / жау. ред. М. Т. Степанянц; — М.: ИФ РАН, 2011. — Б. 228—229. — 1045 б. — ISBN 978-5-02-036492-9.
- Торчинов Е. А. Буддизм — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2002. — 320 б. — ISBN 5-85803-197-8.
Сыртқы сілтемелер
өңдеу- Сегіз Тармақты Асыл Жол (орыс.).
- Бхиккху Бодхи Сегіз Тармақты Асыл Жол/Буддизмнің кейбір негізгі принциптері.