Сегіз Тармақты Жол

Сегіз Тармақты Жол немесе Сегіз Тармақты Асыл (Тура) Жол (па. арья аштанга марга)[1] — Будда нұсқаған, дуккхадан[2] айырылуға және сансарадан[3] босалуға бастайтын жол.

Келесі тілдегі баламасы:
Пали:ariya aṭṭhaṅgika magga
Санскрит:आर्याष्टाङ्गो मार्गो
ārya aṣṭāṅgika mārga
Қытай тілі:八正道
bā zhèng dào
Жапон тілі:八正道
хассё:до:
Портал Буддизм
Дхарма дөңгелегінің сөгіз шабағы Сегіз Тармақты Асыл Жолды бейнелейді.

Буддизмнің Төртінші Асыл Хақиқаты азаптан айырылуға бастайтын жолды (марга), Будданың өзі жүрген жолды нұсқайды, сондай-ақ бұл жолмен кез келген адам — тақуа болсын, дүниеліктер болсын жүруі тиіс. Будда нұсқаған бұл жол сегіз қағидадан тұрағандықтан «Сегіз Тармақты Асыл Жол» деп аталады[4].

Жол сатылары өңдеу

Сегіз Тармақты Асыл Жол келесі үш топқа бөлінетін сатылардан тұрады[5][6]:

Қазақ тілі Пали Санскрит Қытай тілі Жапон тілі Тай тілі Тибет тілі
Даналық Paññā Prajñā
I Дұрыс (Тура) көзқарас sammā-diṭṭhi IAST[7] samyag dṛṣṭi IAST 正見 正見, сё: кэн สัมมาทิฏฐิ yang dag pa’i lta ba
II Дұрыс (Тура) ниет sammā-saṅkappa IAST samyak saṃkalpa IAST 正思惟 正思惟, сё: сиюи สัมมาสังกัปปะ yang dag pa’i rtog pa
Адамгершілік Sīla Śīla
III Дұрыс (Тура) сөйлеу sammā-vācā IAST samyag vāc IAST 正言 正語, сё: го สัมมาวาจา yang dag pa’i ngak
IV Дұрыс (Тура) мінез sammā-kammanta IAST samyak karmānta IAST 正業 正業, сё: го: สัมมากัมมันตะ yang dag pa’i las kyi mtha'
V Дұрыс (Тура) ғұмыр салты sammā-ājīva IAST samyag ājīva IAST 正命 正命, сё: мё: สัมมาอาชีวะ yang dag pa’i 'tsho ba
Рухани тәртіп Samadhi Samadhi
VI Дұрыс (Тура) талпыныс sammā-vāyāma IAST samyag vyāyāma IAST 正精進 正精進, сё: сё: дзин สัมมาวายามะ yang dag pa’i rtsol ba
VII Дұрыс (Тура) еске алу sammā-sati IAST samyak smṛti IAST 正念 正念, сё: нэн สัมมาสติ yang dag pa’i dran pa
VIII Дұрыс (Тура) көңіл бөлу sammā-samādhi IAST samyak samādhi IAST 正定 正定, сё: дзё สัมมาสมาธิ yang dag pa’i ting nge 'dzin

Дереккөздер өңдеу

  1. Жуковский, Копцева, 2005
  2. Жуковская, 1992, «Негізгі қағидалар»
  3. Лысенко, 2003
  4. Сутта нипата 47.3.
  5. Жуковский, Копцева, 2005
  6. ДН 22: Махасатипаттхана сутта Мұрағатталған 15 қазанның 2013 жылы.; Сатипаттхана-вибханга Сутта.
  7. «sammā» термині «мінсіз», «асыл» деп те аударылады.

Әдебиет өңдеу

  • Абаева Л. Л., Андросов В. П., Бакаева Э. П. және т.б. Буддизм: Сөздік / ред. Н. Л. Жуковской, А. Н. Игнатовича, В. И. Корнева — М.: Республика, 1992. — 288 б. — ISBN 5-250-01657-X.
  • Жуковский В. И., Копцева Н. П. Шығыс өнері — Красноярск: Краснояр. мемл. ун-т, 2005. — 402 б. — ISBN 5-7638-0575-5.
  • Лестер Р. Ч. Буддизм: Мінсіздікке жол // Әлем діндері. Екі томдық. Том 2 / пер. А. Н. Коваля — М.: КРОН-ПРЕСС, 1996. — Б. 264—394. — 640 б. — ISBN 5-232-00311-9, ISBN 5-232-00313-5 (Том 2).
  • Лысенко В. Г. Ерте буддизм: дін және философия. Оқу құралы — М.: ИФ РАН, 2003. — 246 б. — ISBN 5-201-02123-9.
  • Лысенко В. Г. Сегіз Тармақты Жол // Буддизма философиясы: энциклопедия / жау. ред. М. Т. Степанянц; — М.: ИФ РАН, 2011. — Б. 228—229. — 1045 б. — ISBN 978-5-02-036492-9.
  • Торчинов Е. А. Буддизм — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2002. — 320 б. — ISBN 5-85803-197-8.

Сыртқы сілтемелер өңдеу