Сидамо
Сидамо (sidaama) — Эфиопияның оңтүстік-батысындағы шығыс кушит тобының халқы. Олар Абая мен Ауаса көлдерінің арасында тұрады. Халқы 3 миллион адам. (2007, халық санағы).[1] Сидамо халықтарына кушит тобындағы жақын тілдерде сөйлейтін халықтар кіреді: сидамо, дараса, камбатта, хадия, алаба, тамбаро.
| Сидамо | |
| sidaama | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
3 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
христиандық, ислам, дәстүрлі нанымдар. |
Тілі
өңдеуТілі - кушит тілдері.[2]
Діні
өңдеуКөптеген сидамолар христиан дінін ұстанады, кейбіреулері исламды ұстанады, ал кейбіреулері дәстүрлі нанымдарды сақтайды.[3]
Тарихы
өңдеуXIII-XVI ғасырларда сидамо халқы қазіргіден солтүстікте, көршілес амхараның жанында өмір сүрді және Хадия, Ифат және Дауро мұсылман сұлтанаттарының құрамында болды. XVI ғасырда көптеген оромо халқы Сидамо мен Оромо мекендеген аумақтың көп бөлігін жаулап алып, бұл халықтарды Эфиопияның оңтүстік-батысындағы тауларға итермеледі.[4]
Кәсібі
өңдеуНегізгі дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатырн егіншілік (құмай, бидай, энсет банандары, картоп, қызанақ, кофе және т.б.), ірі және ұсақ мал, есек өсіреді.[5]
Өмір салты
өңдеуҚоғамның құрылымы таптық каста болды: ақсүйектер, діни қызметкерлер, еркін егіншілер, саудагерлер, қолөнершілер, аңшылар кастасы (уат). Дәстүрлі қоғамдық ұйымда жыныс және жас топтары мен қолөнер касталары маңызды рөл атқарды. Сидамолардың көпшілігі - ауыл бірлестіктері мен кооперативтеріне ұйымдасқан шаруалар.
Жоғарғы тап абиссиндіктер сияқты шамма киді, ерлер қысқа, өте кең, тізеге дейін жетпейтін, әдемі өрнектермен безендірілген шалбар, әйелдер ұзын көйлектер киді. Төменгі таптардың мата киюге құқығы болмады, ерлер былғары алжапқыш, әйелдер былғары белдемше киді. Бас киімі ешкі терісінен жасалған конус тәрізді қалпақшадан тұрды. Ерлер де, әйелдер де қолдары мен аяқтарын білезіктермен, сақиналармен, сырғалармен, моншақтармен безендірді.[6]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3660926
- ↑ Большая советская энциклопедия СИДАМО https://bse.slovaronline.com/40591-SIDAMO
- ↑ Большая советская энциклопедия Сидамо https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/132133/%D0%A1%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BE
- ↑ Материал из свободной энциклопедии https://infor24.ru/%D0%A1%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BE(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Народы и культуры Сидамо https://travel-journal.ru/ethno/45/1246/(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ ЭФИОПИЯ НАСЕЛЕНИЕ НАРОДЫ ЭФИОПИИ СИДАМО http://www.turlocman.ru/ethiopia/7679 Мұрағатталған 9 маусымның 2023 жылы.