Симпатриялық түр түзілу

Симпатриялық түр түзілу бастапқы түр ареалының ішінде жүреді. Мұның бірінші жолы- картотиптің тез арада өзгеруіне байланысты (автополиплоидия) жаңа түрдің түзілуі. Өсімдіктерде туыстығы жақын түрлердің хромосома сандары еселеніп келген топтары белгілі. Мысалы, хризантема туысында хромосома саны екі немесе бірнеше рет еселеніп артқан, яғни 9,18,27,36,45,...,90 хромосомалы формалары болады. Сол сияқты темекі және картоп туысының өсімдіктерінде негізгі хромосома саны 12, бірақ табиғатта 24,48,72 хромосомалы формалары кездеседі. Мұндай жағдай түр түзілу автополиплоидия немесе бастапқы ата тектің хромосома санының еселеніп артуына байланысты болады. Қазіргі кезде полиплоидия құбылысы табиғатта көптеп кездеседі, тәжірибе жүзінде де мейоздық бөліну кезіндегі хромосомалардың ажырауын тоқтату арқылы қолдан полиплоидты формалар алынады. Полиплоидты формалар әдетте ірі, мол өнімді және қатаң физикалық-географиялық жағдайларда тіршілік етуге төзімді келеді. Жануарлар арасында бұл құбылыстың айтарлықтай эволюциялық рөлі жоқ.

Бір популяцияның ішінде жыныстық оқшаулану салдарынан жаңа түрдің пайда болуы

Симпатриялық түр түзілудің келесі жолы- маусымдық немесе экологиялық оқшаулану нәтижесінде жаңа формалардың қалыптасуы. Табиғатта өсімдіктердің айқын көзге түсетін көптеген маусымдық формалары тіршілік етеді. Мысалы, сылдырмақшөп өсімдігінің ерте гүлдейтін және кеш гүлдейтін формалары бар, олар өзара шағылыса алмайды. Сол сияқты өрістегіш балықтардың жаздық және күздік нәсілдері болады. Олар өзара генетикалық жағынан оқшауланған түр -қосарлы болып табылады.

Экологиялық оқшаулану кезінде қалыптасып келе жатқан формалар арасында әзер байқалатындай ғана морфологиялық айырмашылықтар болуы мүмкін.