Скален бұлшықеттері
Скален бұлшықеттері (ағылш. Scalene muscles) — мойын айналасындағы үш жұп бұлшықеттер тобы болып, атап айтқанда, Алдыңғы скален (scalenus anterior), Ортаңғы скален (scalenus medius) және Артқы скален (scalenus posterior) қатарлылар. Олар төртінші, бесінші және алтыншы мойын омыртқа нервтері арқылы басқарылады (C4-C6).
| Скален бұлшықеттері | |
|---|---|
| |
| Алдыңғы омыртқа бұлшықеттері. | |
| Латын тілі | Scalene muscles |
| Жүйке | Мойын нервтері |
Алдыңғы және орта скален бұлшықеттері бірінші қабырғаны көтеріп, мойынды ұқсс жаққа қарай бұрады; артқы қабыршақ екінші қабырғаны көтеріп, мойынды ұқсас жаққа қарай бұрады.
Бұл бұлшықеттер көне грек. σκαληνός (skalenos) деп аталады, бұл «ретсіз, біркелкі емес» деген мағынаны білдіреді.
Құрылымы өңдеу
Скален бұлшықеттері C2-ден C7-ге дейінгі мойын омыртқасы және бірінші және екінші қабырғалар көлденең процестеріне (transverse processes) қатысты.[1]
Алдыңғы скален өңдеу
Алдыңғы скален бұлшықеті (лат. scalenus anterior) - мойынның екі жағындағы, стерноклеидомастоидты бұлшықеттің артында орналасқан. Ол үшінші, төртінші, бесінші және алтыншы мойын омыртқаларының көлденең процесстерінің алдыңғы бүртікшелерінен (tubercles) басталады, сосын төменге қарай тік түсіп, тар, жалпақ сіңір арқылы бірінші қабырғаның ішкі жақтауындағы скален бүртікшесіне тұтасып, субашасүйектік ойығының алдындағы екінші қабырғаның жоғарғы бетіндегі қырға енгізіледі. Ол 5-ші және 6-шы мойын нервтерінің алдыңғы тамырымен басқарылады.
Ортаңғы скален өңдеу
Орта скален бұлшықеті (лат. scalenus medius) - үш скален бұлшықеттері ішіндегі ең үлкені және ең ұзыны. Ортаңғы скален төменгі алты мойын омыртқасының көлденең процестерінің артқы бүртікшесінен басталады. Ол омыртқа бағанасын бойлай төмендеп, кең жалғаным (?broad attachment) арқылы субашасүйек ойығының артындағы бірінші қабырғаның жоғарғы тұсына енеді. Брахиальды плексус және субашасүйек күретамыры оның алдынан өтеді.
Артқы скален өңдеу
Артқы скален бұлшықеті (лат. scalenus posterior) - скален бұлшықеттері ішіндегі ең шағыны әрі терең жайласқаны. Ол екі-үш дербес сіңір арқылы төменгі екі, не үш мойын омыртқаларының көлденең процестерінің артқы бүртікшелерінен басталады және жұқа сіңгір арқылы екінші қабырғаның сыртқы бетіне енеді, ол алдыңғы скален жалғамының артына орналасқан. Оны C5, C6 және C7 мойны нервтері басқарады. Ол өте сирек жағдайда орта скаленмен араласқан күйде болады.
Өзгеріс өңдеу
Төртінші бұлшықет, scalenus minimus (Сибсонның бұлшықеті) - кейде алдыңғы скаленннің төменгі артқы жағынан байқалады.[2]
Функциясы өңдеу
Алдыңғы және ортаңғы cкален бұлшықерттері бірінші қабырғаны көтеруге және мойынды июге қызмет етеді. Ал, артқы скален екінші қабырғаны көтеруге, мойынды бұруға көмектеседі.[3]
Олар жоғарғы қабырғаларды көтеретіндіктен, олар сондай-ақ төс-бұғана-емізік бұлшықетімен (Sternocleidomastoid muscle) бірге Қосалқы тыныс бұлшықеттері (accessory muscles of respiration) ретінде де жұмыс істейді
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Henry Gray Anatomy: Descriptive and Applied — Lea & Febiger, 1913.
- ↑ Davies Clair The Trigger Point Therapy Workbook — Third. — New Harbinger Publications, 2013. — ISBN 9781608824960.
- ↑ Buford JA; Yoder SM; Heiss DG; Chidley JV (Oct 2002). "Actions of the scalene muscles for rotation of the cervical spine in macaque and human". J Orthop Sports Phys Ther 32 (10): 488–96. doi:10.2519/jospt.2002.32.10.488. PMID 12403200.