Солуэй-Моссе түбіндегі шайқас

Солуэй-Моссе түбіндегі шайқас (ағылш. Battle of Solway Moss; 24 қараша 1542 жылы) - XVI ғасырдағы ағылшын-шотланд шайқастарының бірі. Шотландықтардың бұл шайқаста жеңілісі елдегі сыртқы саясатының барлық жүйесі дағдарысқа ұшырағанын және Англиямен жаңа ынтымақтастықтың жолдардың табудың қажеттілігін көрсетті.

Шайқас алдындағы әскери іс-қимыл

1542 жылғы қайталанған Шотландия мен Англия арасындағы соғыс бастапқыда шотландықтарға табысты болды: 1542 жылдың тамызында ағылшын әскері Хаддон-Рига түбінде талқандалды. Алайда, 1542 жылдың қазанында Шотландия королі Яков V ақсүйектерден жасақ құрды, ал шотландық ақсүйектер Англиямен соғысты ынтасыз қабылдаған болып шықты. Сонымен қатар, королдің ішкі саясатындағы қатыгездігіне наразы болғандар және ақсүйектерді ел билеуден толығымен шектеу, ірі шотландық шонжорлар әскери науқанға қатысудан бас тарты. Хаддон-Рига жеңімпазы Хантли графын қолбасшы орнынан босатылуы, шотланд әскери күштерінің әлсіреуіне әкеліп соқтырды. Дегенімен, король біраз (шам. 20 мың адам) әскер жинай алды. Яков V Англияға басып кіруді батыс шекарада жүзеге асыруды шешті. Лохмабенде королдік штаб ұйымдастырып, Яков V фавориті Оливер Синклэр бастаған әжептәуір ірі корпусты жіберді.

Шабуылдың барысы

1542 жылдың 24 қарашасында Синклэрдің әскеріне Солуэй-Ферт шығанағындағы шымтезекті батпақ аймағында сэр Томас Уартон бастаған ағылшын әскері шабуыл жасады. Шотландықтардың іс-әрекеттері үйлесімнен мүлдем айырылды, бөлімше басшылары қолбасшыға мойынсұнбай кетті, барондардың бір қатары әрекетсіздігімен жеңіліске итермеледі. Нәтижесінде, шотландықтардың әскері тез талқандалып, ұрыс алаңынан жан-жаққа қашты. Жеңген жақтың әскер шығыны шағын болды, бірақ шамамен 1200-ден көп адам берілді немесе тұтқынға түсті.

Солуэй-Моссе түбіндегі шайқастың маңызы

Солуэй-Моссе түбіндегі шайқастағы жеңіліс Яков V саясатының күйрегендігін білдіріп, король мен ақсүйектер арасындағы антогонизмның тереңдігін көрсетті. Бұдан басқа, сыртқы саясатта Англиямен дұшпандық қарым-қатынастың келешекте әрі қарай жалғаспайтындығын айқындады. Жақында ұлдарынан айырылған Яков V бұның бәрін түсінді. Күйзеліске батқан король 14 желтоқсанда Фолкленд сарайында көз жұмды.