Соғу қаруы
Бес қарудың соңғы түрі – соғу қаруы. Бұл қару басының пішініне, қызметіне қарай бірнеше түрге бөлінеді. Ертеден пайда болған басы мен сабы тұтас, түбірлі ағаштан жасалған соғу қаруы – шоқпар. Бастары металдан құйылған қарудың ауыр түрі «күрзі» деп аталады. Соғу қаруының үшінші түрі – әскер басының лауазым белгісіне айналған «бұздыған». Ол – басы бірнеше тілімді, темірден жасалған жеңіл шоқпар. Басы сабына қайыспен, не шынжырмен жалғанған шоқпар – «босмойын». Соғыс кезінде батырлардың жауынгерлік жекпе жегі осы 5 қарумен айқасу (садақпен атысу, найзаласу, қылыштасу, балталасу және шоқпарласу) түрінде өткен. Кәзіргі замандағыдай көшпелі халықтарда әскер құрамы қару түрлеріне қарай бөлінген. 5 қарудың әр түрін жете меңгерген жауынгерлерден арнайы садақшылар, найзагерлер, қылышкерлер, айбалташылар, шоқпаршылар әскери қосындары құрылған. Ал бірнеше қаруды меңгерген, 5 аспап батырлардан ауыр қаруланған гвардиялық бөліктер жасақталған. Бүкіл әскердің ашық майдандағы ұрысы да осы жауынгерлік қару түрлерін қолдануға негізделетін. Шайқас алыс қашықтықтан садақпен атумен басталып, адамдарды, аттары шығынға ұшыраған жау әскермен жақын қашықтықта бетпе-бет айқаста найзаласумен жалғасады. Одан әрі қарай қоян-қолтық шайқаста қылышпен шабысу, айбалта, шоқпар жұмсау арқылы жүргізілген.
Дереккөздер
өңдеу«Сен білесің бе?» энциклопедиясы./Құраст.: Қ.Ж. Райымбеков, Қ.Т. Байғабылова. – Алматы: «Аруна» баспасы. – 700 бет. ISBN 9965-26-407-4