Суды хлорлау кезіндегі қауіпсіздік техникасы

Рұқсат етілмейтін жағдайлар

Суды хлорлау жұмыстарын орындаған кезде 3-қосымшада көрсетілген қауіпсіздік техникасы бойынша шаралар сақталады. Хлор мен аммиактың қорларын сақтау шарттары қолданыстағы Санитарлық ереже мен Хлорлы шаруашылықты ұйымдастыру қауіпсіздігі ережесінің талаптарына жауап беруі тиіс. Бұл ретте аммиак хлордан оқшау тұрып сақталуы тиіс. Хлорлы әктің қорларын тек зақымданбаған қалыпты орамада, құрғақ, қараңғы және жақсы желдетілетін, жабық қоймалы үй-жайларда, ауаның 20°С аспайтын температурасында сақтауға рұқсат беріледі. Хлорлы әкпен жарылғыш және тұтану қаупi бар заттарды, жағар майларды, тағам өнімдерін, металл бұйымдарын және газды баллондарды сақтауға рұқсат берілмейді. МСЭҚ органдары су құбырларын жоспарлы зерттеу кезінде, сондай-ақ бекітілген кестеге сәйкес су құбырының зертханасында анықталатын су сапасының санитарлық-эпидемиологиялық параметрлерін талдау бойынша кәсіпорынның судың сапасын зертханалық-өндірістік бақылау ережесінің сақталуын, оның ішінде кәсіпорында қабылданған зарарсыздандыру технологиясының орындалуын тексереді. Су құбырының бас құрылыстарының санитарлық жай-күйін жақсарту жөніндегі, суды өңдеу және оның сапасын жақсарту әдістемесі жөніндегі барлық ескертулер мен ұсыныстар белгіленген нысандағы арнайы журналға енгізіледі, ол су құбырының станциясында сақталады. Станцияның жұмысын өндірістік бақылау үшін ведомстволық зертхана болмаған кезде (шағын су құбырларында) лаборанттың штаттық лауазымы қарастырылған, ол хлорлаудың дұрыстығына бақылауды жүргізеді және жеңіл талдауларды орындайды (хлорлы әкте, дайындалған хлорлы ерітінділерде белсенді хлордың болуы, судағы қалдық хлорды анықтау және басқа).

Дезинфектанттар

Белгілі дезинфектанттардың (хлор, хлор диоксиді, озон) ең жақсы қаситтерін қамтитын суды зарарсыздандырудың әдістері де белгілі. Оларға электролизді құрылғылар шығаратын оксидант қосылысының ерітіндісімен суды зарарсыздандыру технологиясы жатады. Алайда осы технологияны пайдаланған кезде қосылыстың құрамына кіретін залалсыздандыратын агенттерге тән жоғарыда жазылған теріс жақтарын ескеру қажет.

Уытты хлор тасымалдау қаупі

Уытты хлорды тасымалдау, сақтау және дайындау қиынған соғатын су тазарту станцияларында суды хлорлау үшін натрий гипохлориті NaClO пайдаланылады. Оны станцияда ас тұзының ерітіндісін электролиз процесінде алады. Электролизді қондырғы тұздың шоғырланған ерітіндісінің багінен (ерітінді бак), электролизді ваннадан (электролизёр), гипохлориттің ерітіндісін жинақтаушы-бактен, тегістегіштен және басқару блогынан тұрады. Ерітінді бактер кемінде екеу болуы тиіс, олардың жиынтық көлемі 24 сағат бойы қондырғының үздіксіз жұмысын қамтамасыз етуі тиіс. Тұзды дымқыл күйінде сақтау кезінде ерітінді бактердің көлемі 1 т тұзға 1,5 м3 есебімен қабылданады. Қоймада тұзды құрғақ күйінде сақтауға рұқсат беріледі, бұл ретте тұздың қалыңдығы 2 м аспауы тиіс. Ерітінді бакте қоюлығы 200-310 г/л жақын ерітінді дайындалады. Оны араластыру үшін механикалық құрылғылар және циркуляциялық сорғылар қолданылады. Электролизёрлер ағынды және ағынсыз үлгіде болуы мүмкін, соңғылары кеңінен қолданылады. Олар ішінде қатпарлы электродтар орнатылған ванна болып келеді. Электродтарды, әдетте графиттілерді тұрақты тоқтың желісіне қосады. Электролизді ваннада тұз, сондай-ақ су диссоциацияланады. Ащы натр NaOH хлорноватистті қышқыл HclO реакциясы нәтижесінде натрий гипохлориті NaClO пайда болады. Ағынсыз үлгідегі электролизёрдің электродаралық кеңістігінде электролиттің тығыздығы ваннаның қалған көлеміне қарағанда оның газды көбіршіктермен толуы нәтижесінде азырақ болады, сондықтан ерітінді айналады - электродтар арасында жоғары көтерілетін, ал қалған ваннада - электролиттің төмен ағатын ағыны. Айналу ас тұзының барлық ерітіндісі толық электролизденгенше дейін жалғасады. Кейін электролизді ванна босатылады және NaCl ерітіндісінің жаңа мөлшерімен толтырылады. Электролизёрдің жұмысы кезінде пайда болған NaClO ыдырауын азайту қажет. Ол үшін электролиз процесін ваннада электролитті араластырмай төмен температурада және анодтағы тоқтың көп берілу жиілігімен жүргізіледі.

Жүру процесі

Электрохимиялық жандандыру жүйесінің негізгі элементі электрохимиялық реактор (ЭХР) болып табылады. ЭХР-де жүретін химиялық процестер судың физикалық және химиялық қасиетін өзгертеді. Катодты камерада суда жоғары активті қалпына келтірушілер көбейеді, бұл металдардың ерімейтін гидроксидтерінің пайда болуына алып келеді. Бұдан басқа катодты камерада көп зарядты катиондар тікелей қалпына келтіріледі. Бұл процестер ауыр металдар иондарының болуынан туындайтын судың уыттылығын біршама азайтады. Катодты судың қышқылдандыратын-қалпына келтіретін әлеуеті (ҚҚӘ) 800 мВ мәніне жетуі мүмкін. Сонымен, қандай да бір химиялық қосылыстарсыз толық биоүйлесімділігін сақтаған кезде су тиімді антиоксидантқа айналады. Анодтық камерадағы суда тиімділігі жоғары тотықтырғыштар көбейеді. Органикалық заттардың суда бұзылуының барлық белгілі процестерінің ішіндегі ең пәрмендісі анодтағы электролитті тотығу болып табылады. Фенолдар, микробті уыттар және басқалар сияқты зиянды органикалық қосылыстар жай және қауіпсіз заттарға ыдырайды. Анодта пайда болатын және тотығу реакциясына қатысатын анодты судың жоғары ҚҚӘ (+1200мВ) және белсенді хлор қосылыстарының ерекше нысандары уытты хлорорганикалық заттардың пайда болу мүмкіндігін болдырмайды және диоксиндердің толық тотықтырғыш деструкциясын қамтамасыз етеді. Электродтарда суды электролиздеу кезінде судың молекулалары тотығады және қалпына келеді. Барлық түрлер мен нысандардағы микроорганизмдер суды анодты өңдеу кезінде тотықтырғыш деструкциядан өтеді (жойылады) және жай, уытсыз құрамдас бөліктерге, атап айтқанда суға және көмір қышқыл газға ыдырайды.