Сяоэрцзин

Сяоэрцзин (ثِیَوْعَرݣ‌ٍْ, қыт. дәст. 小兒經, жеңілд. 小儿经, пиньинь: Xiǎo'érjīng, қысқ. Сяоцзин 小经) — дәстүрлі түрде қытайша сөйлейтін Қытай мұсылмандары дүнгендермен де, олардың көршілері дунсяндар мен саларлармен қолданылған қытай тілін араб жазуымен жазуға мүмкіндік беретін транскрипциялық жүйе.

Сяэрцзин пиньинь стандарты пайда болғанға дейін көп уақыт бұрын қалыптасты. Оның таралуы мен дамуы мин дәуірінің орта кезіне тап келеді. Бұл уақытта Қытай империясының мұсылмандарының көп бөлігінің (қазіргі хуэй халқының ата-бабалары) ана тілі қытай тілі болды. Иероглифпен жазу сауаттылығы мұсылмандар арасында аз таралды; алайда мұсылман ерлер мешіт қасындағы мектептер мен медреселерде оқып, Құран оқуға керекті араб жазуын таныды, бірақ араб тілі мен парсы тілін белсенді түрде қолдана алған жоқ. Міне осының кесірінен ана тілін жазуға арналған көп мұсылмандарға белгілі әліпби пайда болды.

Сяоэрцзинмен жазылған ең көне жазба һижра бойынша 740 жылы жасалған (1339/1340 жылдар). Ол Сиань қаласындағы Дасюэ Сисян мешітінің ауласындағы стелада жасалған.

Сяоэрцзиннің ерекшелігі дыбысталуыдың қиын жүйесінде (Ташкил).

1998 жылы жарық көрген зерттеуге қарағанда сяоэрцзин бұл уақытта әлі Нянсидің және басқа да провинциялардың кейбір мұсылмандарымен қолданылған.

Мысалдар

Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясының бірінші бабы:

• Сяоэрцзин: «ژٍّ شْ‌ٍ عَر زِیُوْ، زَیْ ظٌ‌یًا حَ‌ کِیُوًالِ شَانْ‌ ءِلِیُوِ پِیٍٔ‌دٍْ. تَامٌ فُ‌یُوْ لِ‌ثٍْ حَ لِیَانْ‌ثٍ، بِیٍٔ یٍ ءِ ثِیٌ‌دِ قُوًاثِ دْ ݣ‌ٍْشٍ خُ‌ثِیَانْ دُوِدَیْ.»
• Қытай тілі: 人人生而自由，在尊严和权利上一律平等。他们赋有理性和良心，并应以兄弟关系的精神互相对待。
• Пиньинь: «Rénrén shēng ér zìyóu, zài zūnyán hé quánlì shàng yílǜ píngděng. Tāmen fù yǒu lǐxìng hé liángxīn, bìng yīng yǐ xiōngdiguānxì de jīngshén hùxiāng duìdài.»
• Қазақ тілі: «Барлық адамдар тумысынан азат және қадір-қасиеті мен кұқықтары тең болып дүниеге келеді. Адамдарға ақыл-парасат, ар-ождан берілген, сондықтан олар бір-бірімен туыстық, бауырмалдық қарым-қатынас жасаулары тиіс.»