Сүйсіндер тұқымдасы
Сүйсіндер тұқымдасы (лат. Orchidaceae) – көп жылдық даражарнақты шөптесін өсімдіктер. Араларында шырмауықтар да кездеседі. Жер шарына кең тараған. Америка мен Оңтүстік Азияның субтропикті , қоңыржай белдемдерінде кездесетін 700 (кейбір деректерде 800-дей) туысы, 35 мыңнан астам түрі бар. Қазақстанда орман шалғындықтарында , аралас ормандар арасында , батпақтарда, өзен аңғарларында, таулардың етегіндегі көлеңкелі жерлерде 15 туысы, 27 түрі өседі. Жапырақтар бүтін жиекті, кезектесіп орналасқан. Гүлдері зигоморфты (бұрыс), қос, дара жынысты, жеке немесе масақ гүлшоғырына топталған. Гүлсерігі 6 жапырақшадан тұрады, олар екі шеңберде орналасқан. Сыртқы шеңбердегі 3 жапырақша бірдей, ал ішкі шеңбердегі 2 жапырақша сыртқыларының бірімен «дулығалас» болады да, ерін деп аталатын үшіншісі өзіндік пішінімен, бояуымен, түбіндегі терең қапшық тәрізді қуысымен айрықша көрінеді. Аталығы біреу, сирек жағдайда екеу болады. Сүйсіндер тұқымдасының көпшілік түрі өздігінен тозаңданады. Сүйсіндер тұқымдасына жататын өсімдіктердің бір ерекшелігі – тозаңданғаннан тұқымы піскенше екі ай, кейде одан да көп уақыт өтеді. Жемісі- қорапша. Тұқымы өте ұсақ, белоксыз, торлы қабатты. Сүйсіндерді осыдан 1000 жыл бұрын Қытайда қолдан өсіре бастаған. Еуропаға 16-17 ғасырда әкелінген, ал 20 ғасырдың басында оларды оранжереяларда өсіре бастаған. Сүйсіндер тұқымдасына жататын өсімдіктердің көпшілігінің тұқымын тағамға пайдаланады, медицинада дәрі алынады және әсемдік үшін өсіреді.
| Сүйсіндер Қазбалық ауқымы: 80–0 Ma Late Cretaceous – Recent | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||
| ||||||||
| Үлгілік тегі | ||||||||
| Orchis Tourn. ex L. | ||||||||
 Distribution range of family Orchidaceae
| ||||||||
| Кіші тұқымдастары | ||||||||
|
Дереккөздер өңдеу
«Қазақстан» Ұлттық энциклопедия. /Бас ред.Б.Аяған. 8 том. Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», Алматы, 2006.