Сүндет күмбезі
Сүндет күмбезі – Ақтөбе облысындағы республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші, сәулет өнері.
| Сүндет күмбезі | |
 | |
| Жалпы мәлімет | |
|---|---|
| Статусы |
Ақтөбе облысының республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші |
| Түрі |
киелі нысан |
| Сәулет стилі |
қала құрылысы және сәулет |
| Орналасуы |
Ақтөбе облысы, Байғанин ауданы |
| Биіктігі | |
| Төбесі |
күмбезді |
| Дизайны мен құрылымы | |
| Сәулетшісі |
халық шебері Дәулетнияз |
Орналасқан жері
өңдеуАқтөбе облысы, Байғанин ауданы, Жарқамыс ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 68 км, Жем өзенінің сол жақ жағасында орналасқан.
Кезеңі, авторы
өңдеуXIX ғасырдың екінші жартысы, авторы – халық шебері Дәулетнияз.
Тарихи деректер
өңдеуСүндет мазары – орталық күмбезді ерекше архитектуралық жоспары бар құрылыс. Сегіз қырлы қабырғаның үстіне 6 м биіктікте тұрған барабанды күмбез орнатылған. Қабырғалары баспалдақты ірге үстіне тұрғызылған, конструкцияға сәйкес қабырғалары екі қабатты әктас опиталармен жабылып, шой таспен толтырылған. Мазардың сыртқы қырларында кішігірім төртбұрышты ойықтар жасалған, жазық жерлері сұлбалы оюлармен жабылған. Оңтүстік батыс қасбетінің жақтау фризі жайпақ бедерлі түйетабан ою-өрнегімен әшекейленген. Құрылыстың ішкі жағы түрлі-түсті безендірудің жарқындығымен таң қалдырады.
Мазарды бірқатар салттық нысандар қоршап тұр – сандықтастар, жиырма шақты өңделмеген тас қабірүсті дуалдар және алты құлпытас.
Қазіргі уақытқа дейін Сүндет туралы сенімді деректер сақталмаған. Дегенмен, риза болған ұрпақтары алып мазар тұрғызғанына қарағанда, ол халық арасында аса құрметке ие тұлға болғаны белгілі.[1]
Күмбезге құрылыс материалы ретінде Маңғыстауда жиі кездесетін ұлутас қолданылған. Сүндет күмбезі композициясының жинақы әрі беріктігімен ерекшеленеді.[2][3]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
- ↑ Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8