Сұрыптау әдістері

Сұрыптау (Селекция; selection; Сортировка; sorting) - массив элементтерін белгілі бір заңдылықпен орындарын ауыстырып реттеу процессін айтамыз. Мысалы, сандар массивін өсуі, кемуі бойынша сұрыптау, жолдар массивін алфавит бойынша сұрыптау және тағы басқа.

Сұрыптау алгоритмі

Сұрыптау мақсаты

Сұрыптау мақсаты - көптеген сұрыпталған обьектінің ішінен белгілі бір элементті іздеуді оңайлату. Ақпараттық жүйелерде мәліметтерді сұрыптаудың маңызы өте зор.

Сұрыптаудың түрлері

Бүгінгі таңда сұрыптаудың көптеген тәсілдері белгілі. Олар:

• Таңдау арқылы сұрыптау
• Алмастыру арқылы сұрыптау
• Индекстері арқылы сұрыптау
• Енгізу арқылы сұрыптау
• Біріктіру арқылы сұрыптау

Тізімді реттеу

Сұрыптау кез-келген түрдегі кестелерді (массивтерді) өңдеу алгоритміне жатады. Бұның мәні мынада: кесте элементтерін белгілі бір ретпен орналастыру. Сандық кестені сұрыптау - ондағы элементтерді оның нөмірінің өсуі немесе кемуі мәнімен орналастыру.

Мысалы

Мысал 1:
Элемент нөмірі	1	2	3	4	5
Кестенің бастапқы түрі	5	69	1	36	13
Өсу бойынша реттелген кесте	1	5	13	36	69

Мысал 2:
Элемент нөмірі	1	2	3	4	5
Кестенің бастапқы түрі	4	2(1)	17(1)	2(2)	17(2)
Өсу бойынша реттелген кесте	2(1)	2(2)	4	17(1)	17(2)

Мұндағы жақшада көрсетілген индестер бір мәнді элементтердің ретін көрсетеді.

Литерлік кестені сұрыптау - әдетте ондағы мәндерді алфавит бойынша орналастыру дегенді білдіреді.

Мысал 3:
Элемент нөмірі	1	2	3	4	5
Кестенің бастапқы түрі	мир	сон	тур	коль	ель
Өсу бойынша реттелген кесте	ель	коль	мир	сон	тур

Егер реттеген кезде бірдей мәнді элементтердің реті өзгермесе сұрыптаудың бұл түрі тұрақты болып табылады.

Сұрыптау әдістері

Сұрыптаудың бірнеше әдістері бар. Бұлардың барлық алгоритмдерден таңдап алыну себебі, біріншіден, жиі қолданылады, екіншіден, көптеген басқа алгоритмдер осылардың түрлі модификациялары болып табылады.Олар:

• Сұрыптаудың көпіршікті әдісі
• Сұрыптаудың шейкерлі әдісі
• Сұрыптаудың хоор әдісі

Қолданылған әдебиеттер

• «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
• Бурин Е. А. Программирование на языке Турбо Паскаль. А., 2000.
• Вирт Н. Алгоритмы инструктуры данных.
• Досмайлов Т. К. Паскаль программалау тілі. А.,1996.
• Кнут Теория алгоритмов.
• Матросов В. Л. Теория Алгоритмов.
• Семашко Г. Л., Салтыков Г. Л. Программирование на языке Паскаль. М.,1988.

Сыртқы сілтемелер

• [1] Мұрағатталған 7 қарашаның 2014 жылы.
• [2]
• [3] Мұрағатталған 7 қарашаның 2014 жылы.
• [4] Мұрағатталған 7 қарашаның 2014 жылы.
• [5] Мұрағатталған 7 қарашаның 2014 жылы.