Талғатбек Әбдірахманұлы Әбдіразақов

Талғатбек Әбдірахманұлы Әбдіразақов – экономист ғалым, Ұлы Отан соғысына қатысушы, Қазақстан Республикасының Білім беру ісінің құрметті қызметкері, Қарағанды қаласының және Баянауыл ауданының Құрметті азаматы, экономика ғылымдарының докторы, профессор.

Ол 1920 жылы 23 наурызда Павлодар облысы Баянауыл ауданы Жаңажол ауылында дүниеге келген. Ата-анасынан ерте айрылып, Ақмола облысы Ерейментау ауданы Благодат ауылындағы балалар үйінде тәрбиеленген. Кішкентай Талғатбекте ерте жастан бастап ғылым мен оқуға деген құштарлық байқалды. Алматыдағы байланыс техникумының дайындық бөлімін бітіріп, екі жылдық педагогикалық курстарға түседі. Оқуды аяқтағаннан кейін жеті жылдық мектепте мұғалім болып жұмыс істейді.

1939 жылы Әбдіразақов Кеңес Әскері қатарына шақырылады. Украинада қызмет еткен. Ұлы Отан соғысының басында Талғатбек Әбдірахманұлы нацистік Германияның алғашқы соққысын қабылдағандардың бірі болды. Жарақат алған. Емдеуден кейін майданға оралды. 1943 жылы 3-ші Белорус майданының әрекеттегі әскері құрамында болып, тағы да ауыр жараланды. Бұл жарақат оны соғыс қатарынан шығарды. Майданнан оралғаннан кейін сарбаз еңбек жолын бастайды - Майқайың орта мектебінде тарих пәнінің мұғалімі, оқу ісінің меңгерушісі болып жұмыс істейді.

Өз біліктілігін арттыруға деген ұмтылыс пен білімге деген құштарлық оны 1945 жылы Қарағанды қаласының мұғалімдер институтының тарих факультетіне алып келді. Оны табысты аяқтағаннан кейін 1947 жылы Қазақстан Компартиясының Қарағанды обкомына жұмысқа шақырылды, онда лектор, насихат және үгіт бөлімі меңгерушісінің орынбасары болып жұмыс істеді.

1950-1952 жылдары облыстық партия комитетінің жолдамасымен Мәскеудегі БКП(б) ОК жанындағы Жоғары партия мектебінде оқыды. Қарағандыға оралғаннан кейін Қарағанды қалалық партия комитетінің идеология жөніндегі хатшысы болып тағайындалды.

1952-1954 жылдары Қазақстан ЛКЖО ОК бірінші хатшысы, КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланды. Оның Отан алдындағы сіңірген еңбегі І дәрежелі Ұлы Отан соғысының ордендеріне," Құрмет белгісіне"," Ерлігі үшін " медаліне және басқа да ерекшелік белгілеріне ие болды.

1957-1961 жылдары Талғатбек Әбдіразақов КОКП ОК жанындағы Қоғамдық ғылымдар академиясының аспирантурасында оқиды, экономика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін диссертация қорғайды.

Жастардың тәлімгері болуға деген ұмтылысымен 1961 жылы Т.Ә. Әбдіразақов Қарағанды педагогикалық институтының Саяси экономия кафедрасының меңгерушісі болды, кейін бұл білім ошағындағы еңбек жолы Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетіне айналған кезде де жалғасты.

Кафедраны басқаруды жалғастыра отырып, Талғатбек Әбдірахманұлы Қарағанды мемлекеттік университетінің жаңа экономика-заң факультетінің алғашқы деканы болды. 1977 жылы докторлық диссертациясын сәтті қорғайды.

Талғатбек Әбдірахманұлының өмірбаянында 1978-1986 жылдар ерекше орын алады, ол тоғыз жыл бойы ректор лауазымында КСРО Орталық одағының Қарағанды кооперативтік институтын басқарған кезі. Бұл жоғары оқу орны бір кездері Қазақстанның, Орта Азияның және Ресей Федерациясының іргелес облыстарының тұтыну кооперациясы жүйесінің жоғары білікті мамандарын даярлау үшін құрылған болатын. Талғатбек Әбдірахманұлының келуімен институтта ғылыми-зерттеу жұмысы және елдің орталық қалалары мен Кеңес Одағының ірі ғылыми орталықтарының аспирантурасында ұлттық кадрларды даярлау жанданды. Мәскеу, Ленинград, Новосибирск, Свердловск, Қазақстан Ғылым Академиясының ірі ғалымдарының қатысуымен тұтыну кооперациясы жүйесін дамытудың экономикалық проблемалары бойынша бірнеше Бүкілодақтық ғылыми-теориялық конференциялар өткізілді. Осы жылдары Қарағанды кооперативтік институты тұтыну кооперациясы жүйесінің жетекші жоғары оқу орындарының біріне айналды.

1987 жылы Е.А.Букетов атындағы ҚарМУ-ге оралады. Экономикалық теория кафедрасының профессоры болып 2005 жылға дейін сонда жұмыс істеді.

Әрине, профессор Т.Ә.Әбдіразақов - аты алтын әріппен жазылған ғалым, тамаша экономист, ізденімпаз зерттеуші, құрметті азамат және Отанының патриоты. Бұған оның ғылыми еңбектері дәлел. 200-ге жуық еңбегі, оның ішінде 8 монографиясы бар. Бірнеше рет КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланды. I дәрежелі Отан соғысы ордендерімен, "Құрмет белгісімен, "Ерлігі үшін" медалімен, мерейтойлық медальдармен, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының, БЛКЖО ОК, КСРО Орталық Одағының Құрмет грамоталарымен марапатталған. "Қарағанды қаласының Құрметті азаматы" атағы 1996 жылы 26 сәуірде, "Баянауыл ауданының құрметті азаматы" атағы 2013 жылы Ұлы Отан соғысы кезінде Отанға сіңірген еңбегі, экономиканы, мәдениетті дамытуға қосқан зор үлесі, жастарды интернационалдық тәрбиелеуге және қала, ауданның қоғамдық өміріне белсенді қатысқаны үшін берілді.

• Отбасы

Жұбайы: Мәпіш Шәріпқызы-Баянауыл ауданының Құрметті азаматы, Қазақ КСР оқу-ағарту ісінің үздігі, Қазақстан Республикасының Білім беру ісінің құрметтісі, ақын-жазушы.

1949 жылы 11 тамызда отау құрды. 2015 жылы 4 ақпанға дейін, яғни 65 жыл бірге өмір өткізді.

Отбасында 3 балалы болды. Тұңғышы: Қайрат Талғатбекұлы-математик. Қызы-Әлия Талғатбекқызы-экономист. Кенже ұлы: Серік Талғатбекұлы-заңгер, ғылым кандидаты.

Талғатбек Әбдірахманұлы мен Мәпіш Шәріпқызының қазіргі таңда 6 немересі, 3 шөбересі бар. Олардың барлығы жоғары оқу орнын бітірген, білікті қызметтерде, арасында ғылым кандидаты да бар.

• 2015 ж.4 ақпан - көрнекті ғалым, Қазақ халқының даңқты ұлы Талғатбек Әбдірахманұлы Әбдіразақовтың жүрегі соғуды тоқтатты. Қарағанды қаласында жерленген.