Таңдай (Таң-Дой) Кенеев

Таңдай Кенеев – белгілі сатирик, ғалым, инженер, баспагер, Техника ғылымдарының Кандидаты, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері (2008). «Дарабоз» сыйлығының иегеры. Көптеген әдеби, техникалық және ғылыми шығармалардың авторы. 5 сәуір 1947 жылы Павлодар облысы, Екібастұз қаласында туған.

1965 жылы Алматы қаласындағы N12 қазақ орта мектебін үздік бітіріп, Қазақ политехникалық институтының автоматика және есептеуіш техника факультетіне оқуға түседі.

1970 жылы Қазақ политехникалық институтын бітіріп, инженер-электрик мамандығымен Жоғары оқу орындары министрлігі ҚазПТИ тау-кен факультетінің аспиратурасына түседі. 1970 -1979 жылдары ҚазПТИ-де ғылыми зерттеуші болды.

Кейін Қазақ КСР Ғылым Академиясының Тау-кен институтында, Рудный, Хромтау қалаларында өндірістерде мамандығы бойынша қызмет істейді.

Аспирант ретінде тау жыныстарындағы статистикалық қысымды өлшейтін құрылғыны ойлап тауып, әзірлейді. Кейіннен ғылыми өнертабыстары мен құрылғылары тау-кен өндірісіне енгізілді. Өнеркәсіптік шахталардағы ғылыми-зерттеу жұмыстарымен жүйелі түрде айналысып, «Тоқта төбесіндегі жарылыстардың сейсмикалық әсерін азайту жолдарын әзірлеу» тақырыбында техника ғылымдарының кандидаты атанды.

Таңдай Кенеев 1994 жылы Қ.Сәтбаев атындағы Қазақ Ұлттық техникалық университетінде ұстаздық қызметке қайта оралды. Аға оқытушы, доцент, тау-кен факультеті деканының орынбасары, оқу-тәрбие ісі жөніндегі Проректоры, кафедра меңгерушісі, Баспа орталықтың директоры қызметтерін атқарды.

Енбек қорғау пәнінен кафедра ашып, осы мамандык бойынша 60-70 тан аса оқу әдістемелік нусқау оқу құралы мен оқулықтар жазган. Тіршілік қауыпсіздік қамтамас ету мамандығы бойынша мемлекеттік стандарттың авторы атанды. Авторлармен бірлесіп Тау-Кен саласы бойынша сөздіктер жазып шығарды. Бес авторлық күәліктердін иегері болды.

1980 жылдан бері әзіл-әңгіме, сатираға қалам тартып келді. Алғашқы әңгімесі «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас алаш») газетінде жарық көрді. 1984 жылы «Нашар» атты әңгімесі бәйгені жеңіп, «Ара» журналының лауреаты атанды.

«Көңілді көшенің жігіттері», «Қисық шеге», «Қыңыр», «Ырың -жырың», «Баршатайдың болмысы», «Бомж», «Өмір өлшемі», «Сіз туралы, біз туралы», «Қос ішек», «Қайдан көрдім», «Сөз кені» атты жеке жинақтары жарық көрген.

Атақты жазушы, журналист бола отырып, Кенеев Таңдай Қанапия ұлы өзінің шығармашылық әлеуеті мен тәжірибесін орталықтың қалыптасуы мен дамуына жұмсай отырып, ҚазҰТУ-да Баспа орталығын дамыту жоспарын жүзеге асырды. Баспа ісін мұқият зерттеп, полиграфиялық құрал-жабдықтарын өңдеп, жаңалық енгізіп, тату ұжыммен тынымсыз еңбектің арқасында баспа өнімінің сапасына қол жеткізді. Көп ұзамай университетте өзінің баспалық сапалы оқулықтар мен кітаптары пайда болды.

2004 жылы Қазақстан университеттерінің қауымдастығы Сәтбаев атындағы ҚазҰТЗУ баспасын «Үздік университеттік баспа» деп атады.

2009 жылы политехникалық университет кітапханасына Т.Кенеевтің жеке кітапханасынан 800-ге жуық түрлі кітаптар мен оқу-әдістемелік құралдар берілді.

Кенеев Таңдай Қанапия ұлынын 70 жылдығын 2017 жылы Алматыда Жазушылар одағы атап өтті.

2022 жылы "Satbayev University" (ҚазҰТЗУ) университетінің "POLYTECH" Баспа Орталығына ғалым-жазушы-ұстаз Таңдай Кенеевтің есімі берілді.

Таңдай Қанапияұлының кітаптары мен  жеке тұтынған заттары отбасы атынан ескерткіш ретінде Бұхар жырау атындағы әдеби өнер мұражайға табыс етілді. Осы мұражай 2017 жылы 70 жылдығын, 2022 жылы 75 жылдығын атап өтті.  

2022 жылы Таңдай Кенеевтің 75 жылдығына орай өзінің туған елі Павлодар қаласындағы орталық кітапханасы жазушының өмірі мен шығармашылығына арналған әдеби конференция өткізді.

«Хабар», «Қазақстан», «Ел арна», «Kazakh TV» телеарналарындағы белгілі бағдарламалар Таңдай Кенеевтің өмірі мен шығармашылығы туралы бірқатар туындылар түсірді.

Таңдай Қанапияұлы Кенеев – Қазақстанның көптеген келешек ұрпақтары үшін жарқын үлгі.

Жары - Арынова Гүлбаршын. Балалары - Кенеева Гүлнәр, Кенеев Санжар, Кенеева Әсел.

[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақстан жазушылары: Анықтамалық/Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса - Алматы: «Аң арыс» баспасы, 2009 жыл