Теофило Стивенсон

Теофилио Стивенсон (ис. Teófilo Stevenson Lawrence, 1951 жылы 29 наурызда ел­­дің шығыс аймағындағы Пуэрто-Падре қалашығында жүк тиеу­шінің отбасында дүниеге кел­ді) - атақты кубалық боксшы, Олимпиаданың үш дүркін чемпионы - 1972, 1976, 1980 жылдар. Үш дүркін әлем чемпионы - 1974, 1978, 1986 жылдар. Панамерикалық ойындардың екі дүркін чемпионы - 1975, 1979 жылдар. Он бір миллион кубалықтың сүйіспеншілігін он миллион доллардан артық көріп, кәсіпқой бокста бақ сынау ұсынысынан бас тартқан даңқты шебер Теофилио Стивенсон туралы тебіренбей сөз толғау мүмкін емес. Олимпиада шыңын Ласло Папптан кейін үш рет бағындырған Бостандық аралының ұланы тек керемет боксшы емес, үлкен жүректі азамат ретінде де әлем жұртшылығының сүйіктісіне айналды. Аса ауыр салмақта өзге қарсыластарынан оқ бойы озық тұрғандар арасында Стивенсонға теңдесер боксшының болмағанын қадап айтатын дуалы ауыз мамандар: «Егер Куба мемлекеті КСРО-мен қосылып, 1984 жылғы Лос-Анджелес додасынан бас тартпағанында оның төрт дүркін Олимпиада чемпионы атанары сөзсіз еді» дейді.

Teófilo Stevenson Lawrence
Дүниеге келгені:	наурыз 29, 1952 (1952-03-29) Puerto Padre, Las Tunas Province, Cuba
Мансабы:	Amateur Boxer Heavyweight

Марапаттар
Куба
Men's Boxing
Олимпиада ойындары
Алтын	1972 Munich	Heavyweight
Алтын	1976 Montreal	Heavyweight
Алтын	1980 Moscow	Heavyweight
World Amateur Championships
Алтын	1974 Havana	Heavyweight
Алтын	1978 Belgrade	Heavyweight
Алтын	1986 Reno	Super Heavyweight
Pan American Games
Қола	1971 Cali	Heavyweight
Алтын	1975 Mexico City	Heavyweight
Алтын	1979 San Juan	Heavyweight

Өмірбаяны

Боксқа қызығушылықтың басталуы

Куба елінде бокспен қатар танымал спорттың бірі - бейсбол. Тео­филионың да көптеген замандастары секілді спортқа деген алғашқы махаббаты осы бейсбол арқылы оянды. Бірінші кезекте жылдамдық пен қол­дың күшін арттыратын бұл спорт түрінің Теоның кәсіби боксшы ретінде қалыптасуына көп пайдасын тигізгені анық. Кейінірек әр нәрсеге әуестенгіш ол, баскетболға да құмартты. Бірақ бала кезінен-ақ бойының ұзындығымен құрдастарынан оқшауланып тұратын Теофилио бұл салаға терең бойлай алмады. Оған ел басшысы Фидель Кастроның кәсіпқой спорт түрлерін жабуға пәрмен беруі себеп болды. Балалық шағын еске алғанда Стивенсон бір тақырыпқа оралмай кетпейді. Ол жастайынан әйгілі жазушы Джек Лондонның «Мексикалық» деп аталатын новелласын қайталап оқуға әуес болыпты. Әлгі шығармадағы латынамерикалық жарлы баланың басынан кешкен оқиғалары жас Теоның санасына ерекше әсер еткен. Ондағы мексикалық жасөспірімнің еліндегі революция ісіне ақшалай көмектесу үшін сатқын төрешілер мен өзінен әлдеқайда үлкендермен жекпе-жектерге шығуы кез келген оқырманның рухын көтеретін еді. Шебер суреткердің қолынан шыққан шығарманың шытырманға толы желісіне елтіген Теофилионың намыс деген ұлы сөздің құдіретін ең алғаш ұғынғаны да сол кез шығар. Бір анығы - Стивенсонның бокс әлеміне қарай аяқ басуына Джек Лондонның «Мексикалық» атты новелласы түрткі болды. Алғашында Теофилионың рингтегі жағдайы келісе қоймады. Қарсыластарынан жиі ұтылып қала беретін ол. Ол дайындық жүйесін жиі бұзатын. Уақытты қызықты өткізудің жөні осы екен деп, би, сауық орындарын жиі жағалайтын. Дегенмен, КСРО маманы Андрей Червоненко тентектің тілін таба білді. - Мен ең алғаш өткізген жиырма кездесуімнің он төртінде жеңіліс таптым. Таяқ жегенді кім ұнатсын, содан бастап өз-өзіме «енді ешқашан жеңілмеймін» деп уәде бердім, - дейді даңқты боксшы. Расында да, ол кейінірек жеңілмейтін қарсыласқа айналды. Келе-келе Теофилио рингте еркін ойқастайтын мықтылардың өздерін тықсыра бастады. Ел ішіндегі жарыстарда қарсылас шыдатпайтын дәрежеге де жетті. Қырағы көз мамандар болашақ «жұлдызды» дер кезінде байқап, құрама сапына қосты.

Мюнхен Олимпиадасы

Теоның даңқын 1972 жылғы Мюнхен Олимпиадасы асырды. Тарих бетінде қаралы Олимпиада ретінде сақталатын бұл доданың шырқын израильдік спортшыларды кепілге алған палестиналық лаңкестер бұзды. Олармен келіссөздер нәтиже бермей, 17 адамның өмірі қиылғаны мәлім. Мюнхендегі қайғылы оқиға күллі әлем жұртшылығын қара жамылдырды. Әйткенмен жарыс жалғаса беретіні хабарланды. Бокс бәсекесін тамашалауға жиналған жанкүйерлердің аңсары бірінші кезекте аса ауыр салмақтағы жекпе-жектерге ауатыны белгілі. Оның үстіне ақтық бәсекеге кубалық Теофилио Стивенсон мен америкалық Дуану Бобик шыққан еді. Бұл екі боксшы осы Олимпиададан бір жыл бұрын ұйымдастырылған Панамерикалық ойындарда кездесіп, АҚШ жанкүйерлері Американың «ақ үміті» деп еркелететін Бобик жиырма жасар кубалықтан айласын асырып кеткен болатын. Ал бұл жолғы жекпе-жекте Бостандық аралынан келген жас тарлан қарсыласын нокаутқа жіберіп, бір жыл бұрын Калиде кеткен есесін қайтарды. Тео алғашқы ірі жеңісіне осылайша қол жеткізді. Стивенсон Мюнхен Олимпиадасының алтын жүлдесімен қатар, ең үздік боксшыға берілетін Вэл Баркер кубогын да иеленді. Осы жерде айта кету керек, Баркер кубогы Олимпиаданы үш рет ұтқандардың арасында тек Теофилиоға бұйырды. Ласло Папп та, Феликс Савон да бұл бағалы жүлдені иелене алмады. Арада екі жыл өткенде бокстан әлем чемпионаты Кубада ұйымдастырылды. Стивенсон дүбірлі додада тағы да топ жарып, өзінің кездейсоқ чемпион еместігін дәлелдеп берді. Ол өз елінде өткен жарыстың алтын жүлдесі үшін таласта америкалық Марвин Стинсонды ұтты.

Монреаль Олимпиадасы

1976 жылғы Монреаль Олимпиадасына келген кубалық боксшылардың арасында аса ауыр салмақтағы Теофилио Стивенсонның орны бөлек еді. Ол Монреальда тіптен керемет өнер көрсетті. Теоға лайықты қарсылас табылмады. Оның осы жарыстағы үш қарсыласын нокаутпен ұтуына бас-аяғы се­гіз минут қана қажет болды. Финалда Стивенсон румын боксшысы Симонмен жұдырық түйістірді. Монреаль рингінде Стивенсонның зіл батпан соқ­қы­ларына ұзағырақ шыдаған да осы жігіт болатын. Бірақ оның өзі үшінші раундта нокаутқа түсті. Дегенмен кездесуге куә болғандар кубалыққа қарсы жекпе-жекте аяғына дейін шыдағанына қуанған Симонның балаша секіргенін айтады. Араға екі жыл салып, Белградта жалауын көтерген әлем чемпионаты да Стивенсонның жеңісімен аяқталды. Кубалық алыптың ауыр соққыларына бір­де-бір қарсылас шыдас бермеді. Бұл екі дүркін Олимпиада чемпионы атанған Стивенсонның әлемдік біріншілікті екінші рет ұтуы еді.

Басқа ірі додалар

Алда 1980 жылғы Мәскеу Олимпиадасы тұрды. Байрақты додаға кеңестер елінің қатты дайындалғаны белгілі. Әрине, бокс мамандарының ойында бір кездері өздері үйреткен кубалық боксшыларды жүлде жағынан басып озу жоспары болды. Ең ауыр салмақта КСРО намысын әйгілі боксшы Петр Заев қорғады. Десек те бұл олимпиадалық ойындар да кубалық боксшылардың ғаламат жеңісімен аяқталды. Бостандық аралынан келген шеберлердiң сегізі бірдей финалға жолдама же­ңіп алды және олардың ал­тауы алтын жүлдеге қол жет­кізді. Олардың ішінде, әрине Тео­филио Стивенсонның үш дүр­кін Олимпиада чемпионы ата­ғын әперген жеңісі ерекше еді. Мәскеу Олимпиадасының финалында ол ринг иесі Петр Заевпен кездесті. Бұл жекпе-жектің қорытындысына бірқатар кеңестік бапкерлер наразылық білдірді. КСРО Олимпиада комитетінің басшысы Виталий Смирнов тіпті Халықаралық Олим­­пиада комитетінің пре­зиденті Хуан Антонио Самаранчқа төрешілердің әділетсіз шешім қабылдағанын жеткізді. Олардың пікірінше, жекпе-жек тең дәрежеде өткен. Бі­рақ көпшіліктің ойынша, бұл бәсекеде кубалық шебер қар­сыласынан басым болған. Сөз ре­тіне орай айтып өтейік, кеңестік бокс­шылардың ішінде тек Игорь Вы­соцкий ғана Стивенсонды екі рет ұтқан. 1984 жылғы Лос-Анджелес Олимпиадасына Стивенсон сол кездегі саясаттың кесірінен бара алмады. Коммунистік идеология құрсауындағы КСРО-мен бірге еке­нін білдірген Куба АҚШ-тағы до­даға қатысудан бас тартты. Әйтпегенде кім біледі, Стивенсон төрт дүркін Олимпиада чемпионы атанар ма еді? Өйткені ол осы Олим­пиаданың қарсаңында да бабында болатын. Онысын ке­йінірек, 1986 жылы АҚШ-та өткен әлем чемпионатында дә­лелдеп, жеңімпаз атанды. Осы же­ңісінен соң Стивенсон XX ға­сырдағы Латын Америкасы мен Ка­риб аймағының көрнекті бес тұл­ғасының қатарына енді. Үлкен спортпен қош ай­тысқан соң Теофилио Стивенсонға ұсы­ныс айтып, түрлі қызметтерге ша­қырушылар көбейді. Бірақ ол көп­шілікті таңғалдырып, Ку­ба елінің бас­шысы Фидель Каст­ро­ның жеке оққағарына айналып шыға келді. Бертініректе ол өз еліндегі бокстың өркендеп, дамуына үлес қо­сып, басшылық қызметтер ат­қарды. Әрине, даңқты Тео күні бү­гінге дейін Кубаның спорттық өмі­ріне белсене араласып келеді.

Кастроның оққағары

Он бір миллион кубалықтың сүйіспеншілігін он миллион доллардан артық көріп, кәсіпқой бокста бақ сынау ұсынысынан бас тартқан даңқты шебер Теофилио Стивенсон туралы тебіренбей сөз толғау мүмкін емес. Олимпиада шыңын Ласло Папптан кейін үш рет бағындырған Бостандық аралының ұланы тек керемет боксшы емес, үлкен жүректі азамат ретінде де әлем жұртшылығының сүйіктісіне айналды. Аса ауыр салмақта өзге қарсыластарынан оқ бойы озық тұрғандар арасында Стивенсонға теңдесер боксшының болмағанын қадап айтатын дуалы ауыз мамандар: «Егер Куба мемлекеті КСРО-мен қосылып, 1984 жылғы Лос-Анджелес додасынан бас тартпағанында оның төрт дүркін Олимпиада чемпионы атанары сөзсіз еді» дейді. Ол 1951 жылы 29 наурызда елдің шығыс аймағындағы Пуэрто-Падре қалашығында жүк тиеушінің отбасында дүниеге келді. Куба елінде бокспен қатар танымал спорттың бірі - бейсбол. Теофилионың да көптеген заман­дастары секілді спортқа деген алғашқы махаббаты осы бейсбол арқылы оянды. Бірінші кезекте жылдамдық пен қолдың күшін арттыратын бұл спорт түрінің Теоның кәсіби боксшы ретінде қалыптасуына көп пайдасын тигізгені анық. Кейінірек әр нәрсеге әуестенгіш ол, баскетболға да құмартты. Бірақ бала кезінен-ақ бойының ұзындығымен құрдастарынан оқшауланып тұратын Теофилио бұл салаға терең бойлай алмады. Оған ел басшысы Фидель Кастроның кәсіпқой спорт түрлерін жабуға пәрмен беруі себеп болды. Балалық шағын еске алғанда Стивенсон бір тақырыпқа оралмай кетпейді. Ол жастайынан әйгілі жазушы Джек Лондонның «Мексикалық» деп аталатын новелласын қайталап оқуға әуес болыпты. Әлгі шығармадағы латынаме­рикалық жарлы баланың басынан кешкен оқиғалары жас Теоның санасына ерекше әсер еткен. Ондағы мексикалық жасөспірімнің еліндегі революция ісіне ақшалай көмектесу үшін сатқын төрешілер мен өзінен әл­деқайда үлкендермен жекпе-жектерге шығуы кез келген оқырманның рухын көтеретін еді. Шебер суреткердің қолынан шыққан шығарманың шытырманға толы желісіне елтіген Теофилионың намыс деген ұлы сөздің құдіретін ең алғаш ұғынғаны да сол кез шығар. Бір анығы - Стивенсонның бокс әлеміне қарай аяқ басуына Джек Лон­донның «Мексикалық» атты новелласы түрткі болды. Алғашында Теофилионың рингтегі жағдайы келісе қоймады. Қарсыластарынан жиі ұтылып қала беретін ол. Ол дайындық жүйесін жиі бұзатын. Уақытты қызықты өткізудің жөні осы екен деп, би, сауық орындарын жиі жағалай­тын. Дегенмен, КСРО маманы Андрей Червоненко тентектің тілін таба білді. - Мен ең алғаш өткізген жиырма кездесуімнің он төртінде жеңіліс таптым. Таяқ жегенді кім ұнатсын, содан бастап өз-өзіме «енді ешқашан жеңілмеймін» деп уәде бердім, - дейді даңқты боксшы. Расында да, ол кейінірек жеңілмейтін қарсыласқа айналды. Келе-келе Теофилио рингте еркін ойқастайтын мықтылардың өздерін тықсыра бастады. Ел ішіндегі жарыстарда қарсылас шыдатпайтын дәрежеге де жетті. Қы­рағы көз мамандар болашақ «жұлдызды» дер кезінде байқап, құрама сапына қосты. Теоның даңқын 1972 жылғы Мюнхен Олимпиадасы асырды. Тарих бетінде қаралы Олимпиада ретінде сақталатын бұл доданың шырқын израильдік спортшыларды кепілге алған палестиналық лаңкестер бұзды. Олармен келіссөздер нәтиже бермей, 17 адамның өмірі қиылғаны мәлім. Мюнхендегі қайғылы оқиға күллі әлем жұртшылығын қара жамылдырды. Әйткенмен жарыс жалғаса беретіні хабарланды. Бокс бәсекесін тамашалауға жиналған жанкүйерлердің аңсары бірінші кезекте аса ауыр салмақтағы жекпе-жектерге ауатыны белгілі. Оның үстіне ақтық бәсекеге кубалық Теофилио Стивенсон мен америкалық Дуану Бобик шыққан еді. Бұл екі боксшы осы Олимпиададан бір жыл бұрын ұйымдастырылған Панамерикалық ойындарда кездесіп, АҚШ жанкүйерлері Американың «ақ үміті» деп еркелететін Бобик жиырма жасар кубалықтан айласын асырып кеткен болатын. Ал бұл жолғы жекпе-жекте Бостандық аралынан келген жас тарлан қарсыласын нокаутқа жіберіп, бір жыл бұрын Калиде кеткен есесін қайтарды. Тео алғашқы ірі жеңісіне осылайша қол жеткізді. Стивенсон Мюнхен Олимпиадасының алтын жүлдесімен қатар, ең үздік боксшыға берілетін Вэл Баркер кубогын да иеленді. Осы жерде айта кету керек, Баркер кубогы Олимпиаданы үш рет ұтқандардың арасында тек Теофилиоға бұйырды. Ласло Папп та, Феликс Савон да бұл бағалы жүлдені иелене алмады. Арада екі жыл өткенде бокстан әлем чемпионаты Кубада ұйымдастырылды. Стивенсон дүбірлі додада тағы да топ жарып, өзінің кездейсоқ чемпион еместігін дәлелдеп берді. Ол өз елінде өткен жарыстың алтын жүлдесі үшін таласта америкалық Марвин Стинсонды ұтты. 1976 жылғы Монреаль Олимпиадасына келген кубалық боксшылардың арасында аса ауыр салмақтағы Теофилио Стивенсонның орны бөлек еді. Ол Монреальда тіптен керемет өнер көрсетті. Теоға лайықты қарсылас табылмады. Оның осы жарыстағы үш қарсыласын нокаутпен ұтуына бас-аяғы сегіз минут қана қажет болды. Фи­налда Стивенсон румын боксшысы Симонмен жұдырық түйістірді. Монреаль рингінде Стивенсонның зіл батпан соққыларына ұзағырақ шыдаған да осы жігіт болатын. Бірақ оның өзі үшінші раундта нокаутқа түсті. Дегенмен кездесуге куә болғандар кубалыққа қарсы жекпе-жекте аяғына дейін шыдағанына қуанған Симонның балаша секіргенін айтады. Араға екі жыл салып, Белградта жалауын көтерген әлем чемпионаты да Стивенсонның жеңісімен аяқталды. Кубалық алыптың ауыр соққыларына бірде-бір қарсылас шыдас бермеді. Бұл екі дүркін Олимпиада чемпионы атанған Стивенсонның әлемдік біріншілікті екінші рет ұтуы еді. Алда 1980 жылғы Мәскеу Олимпиадасы тұрды. Байрақты додаға кеңестер елінің қатты дайындалғаны белгілі. Әрине, бокс мамандарының ойында бір кездері өздері үйреткен кубалық боксшыларды жүлде жағынан басып озу жоспары болды. Ең ауыр салмақта КСРО намысын әйгілі боксшы Петр Заев қорғады. Десек те бұл олимпиадалық ойындар да кубалық боксшылардың ғаламат жеңісімен аяқталды. Бостандық аралынан келген шеберлердiң сегізі бірдей финалға жолдама жеңіп алды және олардың алтауы алтын жүлдеге қол жеткізді. Олардың ішінде, әрине Теофилио Стивенсонның үш дүркін Олимпиада чемпионы атағын әперген жеңісі ерекше еді. Мәскеу Олимпиадасының финалында ол ринг иесі Петр Заевпен кездесті. Бұл жекпе-жектің қорытындысына бірқатар кеңестік бапкерлер наразылық білдірді. КСРО Олимпиада комитетінің басшысы Виталий Смирнов тіпті Халықаралық Олимпиада комитетінің президенті Хуан Антонио Самаранчқа төрешілердің әділетсіз шешім қабылдағанын жеткізді. Олардың пікірінше, жекпе-жек тең дәрежеде өткен. Бірақ көпшіліктің ойынша, бұл бәсекеде кубалық шебер қарсыласынан басым болған. Сөз ретіне орай айтып өтейік, кеңестік боксшылардың ішінде тек Игорь Высоцкий ғана Стивенсонды екі рет ұтқан. 1984 жылғы Лос-Анджелес Олимпиадасына Стивенсон сол кездегі саясаттың кесірінен бара алмады. Коммунистік идеология құрсауындағы КСРО-мен бірге екенін білдірген Куба АҚШ-тағы додаға қатысудан бас тартты. Әйтпегенде кім біледі, Стивенсон төрт дүркін Олимпиада чемпионы атанар ма еді? Өйткені ол осы Олим­пиаданың қарсаңында да бабында болатын. Онысын кейінірек, 1986 жылы АҚШ-та өткен әлем чемпионатында дә­лелдеп, жеңімпаз атанды. Осы жеңісінен соң Стивенсон XX ғасырдағы Латын Америкасы мен Кариб аймағының көрнекті бес тұлғасының қатарына енді. Үлкен спортпен қош айтысқан соң Теофилио Стивенсонға ұсыныс айтып, түрлі қызметтерге шақырушылар көбейді. Бірақ ол көпшілікті таңғалдырып, Куба елінің басшысы Фидель Кастроның жеке оққағарына айналып шыға келді. Бертініректе ол өз еліндегі бокстың өркендеп, дамуына үлес қосып, басшылық қызметтер атқарды. Әрине, даңқты Тео күні бүгінге дейін Кубаның спорттық өміріне белсене араласып келеді.

Теофилио Стивенсон: Олимпиаданың үш дүркін чемпионы - 1972, 1976, 1980 жылдар. Үш дүркін әлем чемпионы - 1974, 1978, 1986 жылдар. Панамерикалық ойындардың екі дүркін чемпионы - 1975, 1979 жылдар.

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Teófilo Stevenson