Толқындық құбылыстар
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Толқын деп уақыт бойынша кеңістікте таралатын тербелістерді айтады. Ауада,қатты денелерде және сұйық ішінде механикалық толқындар серпімділік күштері арқасында пайда болады.Осы күштер дененің жеке бөліктерінің арасын байланыстырып тұрады.Су бетіндегі толқындардың пайда болуына ауырлық күші мен беттік керілу күшінің ролі бар.
Толқын жылдамдығы өңдеу
Толқынның аса маңызды сипаттамасы-оның таралу жылдамдығы. Қандай толқын болса да кеңістікте лезде таралмайды. Оның жылдамдығы шектелуі. Мәселен, теңіз үстіндегі шағала үнемі бір ғана толқын жотасының үстінен ұшады дерлік. Бұл жағдайда толқын жылдамдығы шағаланың жылдамдығына тең. Су бетіндегі толқындардың таралу жылдамдығы үлкен емес болғандықтан да бұл құбылыс бақылау үшін ыңғайлы.
Көлденең және қума толқындар өңдеу
Егер баудың бір ұшын бекітіп,оны аздап қолмен созып,екінші ұшын тербемелі қозғалысқа келтірсек,сонда баудың бойымен толқын жүгіреді. Бауды неғұрлым күштірек созсақ, толқының жылдамдығы соғұрлым үлкен болады. Толқын бауды бекіткен нүктеге жетіп барып шағылады да,кері қайтады. Мұнда толқын таралу кезіңде баудың пішіні өзгереді.Ал баудың әр бөлігі өзінің өзгермейтін тепе-теңдік қалпына қатысты тербеледі.Мынағын назар аударыңдар: толқын баудың бойымен таралғанда баудың жеке бөліктері толқынның таралу бағытына перпендикуляр бағытта тербеледі.Осындай толқындарды көлденең толқындар деп атайды. Бірақ кез келген толқын көлденең толқын бола алмайды.Толқының таралу бағыты бойымен жасалатын тербелістер де бар.Ондай толқын қума толқын деп аталады. Қума толқынды диаметрі үлкен ұзын жұмсақ серіппенің көмегімен бақылау ыңғайлы.
Толқын энергиясы өңдеу
Механикалық толқын таралған кезде дененің бір бөлігінен екінші бөлігіне қозғалыс жеткізіліп тұрады. Қозғалыс жеткізілгенде онымен ілесе энергия жеткізіледі.Барлық толқындардың, табиғатына байланыссыз, ең негізгі қасиеті- олардың затты тасымалдамай, энергияның тасымалдауы.
Толқын ұзындығы өңдеу
Бірдей фазада тербелетін іргелес екі нүктенің ара қашықтығы толқын ұзындығы деп аталады. λ толқын ұзындығының, ν жиіліктің және толқының Ѵ таралу жылдамдығының арасында байланыс.Бір период ішінде толқын λ қашықтықта таралады.