Тоғайбұлбұл
ТОҒАЙБҰЛБҰЛ (Cercotrichas galactotes) бұлбұл деуге мүлде болмайтын құс.
| Тоғайбұлбұл | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Cercotrichas galactotes (Конрад Якоб Темминк, 1820) | ||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||
|
Биологиялық сипаттама өңдеу
Көптеген мамандар оны сайрақ тұқымдастарға жалпы жатқызбай, сандуғаш тұқымдастарға жатқызып, қызғылтсарықүйрықты сандуғаш деп атайды. Бұл құстың кескіні мен қылығында сайрақ тұқымдастарға және сандуғаш тұқымдастарға тән дауыс бар. Бұл сандуғаш - бұлбұлдың сыртқы көрінісі өзіне тән және аталықтары мен аналықтарының реңі бірдей: тұмсығы жуандау және айқабақты еске түсіретіндей құйрығы едәуір ұзын құс, бірақ аяғы ұзын. Енді біреулер оның сыртқы көрінісін шыбжың тасшыбжыққа ұқсас деседі. Жоны - қызыл қошқыл реңкті сұрғылт қоңыр, бауыры ақ десе де болады, көзінің үстінде шаңқай ақ қасы болады. Сатыланған құйрығы ашық үш түске боялған: құйрық түбі - қызғылт қоңыр, ұштары - қара және ақ. Құйрықтың бұл ерекше реңі әсіресе көзге түседі, өйткені құс құйрығын жоғары жиі көтеріп, алабұлбұл немесе қызылтамақ бұлбұл сияқты желпуіш тәріздендіріп жайып жібереді.Ұялары сексеуілдердің діңіне немесе тамыр астына жасырын орналастырылады. Ұяны ата-енелер бірлесіп, тек аналығы мұнымен сиректеу шұғылданады. Салындыдағы 3-5 қоңыр теңбілді жасылдау түсті жұмыртқаларды аналық 11 - 13 күн басады. Балапандарды ата-енелер 2 аптаға жуық қоректендіреді. Бір жазда, сірә тек қана 1 рет балапан өргізетін тәрізді.
Таралуы өңдеу
Африканың солтүстігінде, Алдыңғы және Орта Азияға қоныстанған. Қазақстанда бталы шөлдерде - Каспий теңізінен Балқаш қазаншұңқырына дейін айтарлықтай кең ұялайды. Бунақденелілермен қоректенеді, шегіртке тұқымдастарды жиі жейді, олардың азықтағы үлесі 74%-ға дейін жетеді. Оның сайрағаны көбінесе сайрақтың әуенін еске түсіреді. Дегенмен аталық әуенді тездетіп орындаған кезде - сандуғаш па деп қаласың, ал әуелей ұшып сайрағанда бозторғайдың шырылына ұқсайды. Қазақстанға едәуір жайырақ - сәуірдің соңына қарай ұшып келеді. Жергілікті құстар балапандарын өргізіп те үлгерген кезде олар бүкіл мамыр бойы ұшып келумен болады.Қыстауға тамыздың ортасынан бастап, қыркүйекте ұшып кетеді.[2]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ BirdLife International Erythropygia galactotes. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
- ↑ Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010.