Тоқалы

Тоқалы – палеолит дәуірінің ескерткіштері. 1957 жылы Ш.Ш.Уәлиханов атындағы тарих, археология және этнология институтының тас ғасыры ескерткіштерін зерттеумен шұғылданатын Қаратау отряды (жетекшісі Х.Алпысбаев) тапқан. Қаратау жотасына кіретін Кіші Ақтаудың солтүстік-шығыс бөлігінен, Тоқалыбұлақ бастауының оңтүстік-батысынан үш жерден Тоқалы-1, -3 ескерткіштері ашылған.

Тас дәуірінен қалған құралдар.

Тас дәуірінің қонысы.

Тоқалы кешендері солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай созыла жатқан үш төбешіктің үстінен жинастырылған. Барлық төбешіктерге тереңдігі 2 м 6 тікқазба (шурф) түсірілген. Археологиялық зерттеулер барысында Тоқалы-1-ден 200 дана, Тоқалы-2-ден 78 дана, Тоқалы-3-тен 57 дана палеолиттік материалдар жинастырылды. Араларында екі жағы өңделген дөрекі шапқы құралдары (27 дана), қол шапқылары (7 дана), дөңгелек өзектастар (23 дана), тас жаңқаларынан дайындалған құралдар (12 дана), өңделмеген тас жаңқалары (266 дана) бар. Алпысбаев зерттеулеріне қарағанда Тоқалы ескерткіштерінің материалдары техника-типологиялық жағынан тас дәуірінің бірнеше кезеңдерін қамтиды. Зерттеуші Тоқалы тас жиынтықтарын Қаратаудағы басқа кешендермен салыстырып, оны ашельмустье уақытына жатқызады.