Тянь-Шань шетені

Тянь-Шань шетені (лат. Sorbus tianschanica) — раушангүлділер тұқымдасына жататын Шетен (лат. Sorbus) тегінің өсімдігі.

Тянь-Шань шетені
Амандық күйі
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер
Бөлімі: Гүлді өсімдіктер
Табы: Magnoliopsida
Сабы: Rosales
Тұқымдасы: раушангүлділер
Тегі: Шетен
Түрі: Тянь-Шань шетені
Екі-есімді атауы
Sorbus tianschanica
Rupr.
Синонимдері
  • Sorbus tianschanica f. violaceocarminata N.N. Bugaev
  • Sorbus tianschanica f. sanguinea N.N. Bugaev
  • Sorbus tianschanica f. guttiformis N.N. Bugaev
  • Sorbus tianschanica f. flava Gan & N.N. Bugaev
  • Sorbus tianschanica f. aurantiacorosea N.N. Bugaev
  • Pyrus thianschanica Эдуард Людвигович Регель

Қазақстандағы кездесетін үш түрдің ішіндегі таудағы ең тараған өсіидіктердің бірі. Шыршалы, аршалы ормандардың құрамында Тянь-Шаньда, Жоңғар Алатауында кездеседі. Биіктігі 5 м-ге жететін әдемі ағаш, жылтырақ, қызыл қоңыр қабықты және ірі қауырсынды жапырақты. Гүлдерінің саны көп, кең қалқан тәрізді гүлшоғырына жиналған. Желектері ақ, күлтесі ірі (диаметрі 2 см), аталықтары желектерінен едәуір қысқа. Маусымда гүлдейді, жемістері (күңгірт қызыл жидек), тамыз-қыркүйекте піседі. Құстар арқылы тасымалданады, тұқымымен жақсы көбейеді, өте жақсы сәндік өсімдік. Саяжай учаскелерін безендіруге ыңғайлы, жемістерін жеуге болады, әсірісе алғашқы суықтан соң. Әртүрлі сусындарды даярлауда қолданылады. Жемістері мен тұқымының бактерияларды өлтіретін қасиеті бар. Жемістерінің тұнбасы мен тұқымынан алынатын қою май кейбір жұқпалы ауруларды емдеуге ұсынылған.