Тілдік байланыс


Тілдік байланыс - тілдің құрылысы мен сөз қорына әсер ететін екі не одан көп тілдердің өзара қатынасы.

Тілдік байланыс әртүрлі этникалық және әртүрлі тілдік топ өкілдерінің араласу қажеттілігінен туындайды. Араласу бір не екі тілде жүруі мүмкін. Осыған байланысты адамдар екі тілде де сөйлейді немесе бір тілде сөйлеп, екінші тілде түсіне алады.

Нейролингвистика деректеріне сүйенсек, адам миының сол жақ бөлігі негізгі тілмен байланысты болса, оң жақ бөлігі басқа тілмен байланысты болады.

Араласатын халықтардың әлеуметтік-мәдени дамуы бір деңгейде болмайды, сондықтан қай салада кірме сөздер көп кездессе, сол салада бөтен тілдің, яғни халықтың ықпалы күшті болғанын байқауға болады. Мысалы, орыс тіліндегі XVIII ғ. дейін түркі тілінен енген кірме сөздер сауда-саттық, экономика, әлеуметтік, әскери салаларда көптеп кездеседі. Ал XVIII ғ.-дан кейін орыс тіліне еуропалық терминдер ене бастады. Сол сияқты қазақ тіліндегі кірме сөздерді (араб, парсы, монғол, орыс) атауға болады.[1]

  1. Салқынбай А. Б. Лингвистикалық түсіндірме сөздік - Алматы : Сөздік-словарь, 1998. - 301