Түз жадырағы

Түз жадырақ (Anthus campestris) -бүкіл Қазақстанға кең таралған құс.

Биологиялық сипаттама

Бұл ашық реңді дене мөлшері сұр бозторғайдай құс. Сұр бозторғайдан айырмашылығы денесі созылыңқы, аяқтары ұзындау, құйрығы біршама ұзын, шақшадай сияқты кейде құйрығын теңселтеді. Аталығы басқа құстар әдетте тыныштықта болған ең ыстық уақытта да шөлде құсойнақ жасайды. Осы кезде аспаннан соңғы буынына екпін түсіріп, бірдей уақыт аралығында «цирли... цирли... цирли» деп мазасыз қайталанатын сыңғыр таралады. Түз жадырақтар тіпті қайтқанда да топ түзбей, жұбымен өмір сүреді. Ұялау кезіндегі ұясы әдетте шөппен жақсы жабылады. Аналығы салындыдағы 4-5 шұбар жұмыртқаны 13-14 күн басады және аталықпен бірлесіп, сонша уақыт балапандарды қоректендіреді. Бір жазда екі рет балапан өргізуі де мүмкін.

Таралуы

Бұл құс шөл зонадан орманды далаға және Тәңіртаудың биік тауларына дейін кездеседі. Африкада және Азияның оңтүстігінде қыстайды. Қазақстанда жарты жыл шамасында - наурыз-қыркүйек айларында болады.

Дереккөз

1. Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010.